MAKSOYİ, MEKSOYİ VEYA MEXSOYİ AŞİRETİ

Mexsoyi veya maksoyi aşireti Tıpkı Memani aşireti gibi Güneydoğunun en önemli aşiretlerinden biri olan Badıllı aşiretinin bir koludur. Bir çok kaynak Badıllılıların Türkmen Beydilliler ile aynı olduklarını iddia etsede, Gerek Şerefname’de ve gerekse Ünlü Iraklı Milletvekili Muhammed Zeki Emin Bey eserlerinde Badıllıları Diyarbakır ve Urfa yöresi kürt aşiretleri içinde gösterir.Mexsoyiler Badılların diğer kolları olan Elxoyiler ve Mıhoyiler (veya Mıhoxalta yani Mıhoyé Xalıt) ile beraber 1365 yılında Diyarbakır,Urfa,Mardin ve Botanda hüküm süren Akkoyunlular ile beraber bu devletin kuruluşunda fiilen bulunmuşlardır. Ancak Badıllı aşiretinin bu kolları ile beraber Dünbülli kürtleri’de aynı dönemde Akkoyunlulara destek vermişlerdir. Badıllılar Urfa civarında yaşarlarken Mexoyiler ağırlıklı olarak Diyarbakır Karacadağ yöresinde yaşıyorlardı. Diğer bölgelere dağılmaları önce Karacadağ sonrasında da Viranşehir taraflarından gerçekleşmiştir. Maksoi veya Maksoyilere günümüzde bağımsız bir aşiret olarak Erciş, Patnos, Muradiye, Çaldıran ,Van ve Az sayıda Adilcevaz ile Sason bölgesinde rastlamaktayız. Ekonomik nedenlerden dolayı batı Anadolu da özellikle Bursa’da Mexsoyilere rastlamak Mümkündür. Ticarete yatkın olan Mexsoyilerin bir kısmı burada inşaat sektöründe Müteahhitlik ile uğraşmaktadırlar. Sunni olup Şafii mezhebine tabidirler. Kurmaci lehçesi ile konuşan Mexsoyiler hakkında araştırmalarımız sürüyor..İlave ve düzeltmeler yapılacaktır. Memedé Kazım DÜZELTME İSTEĞİNE İLİŞKİN yORUMLAR: _______________________________________________: HAKAN DEMİR Mexsoyilerin ismini Şex Esmer’in üç oğlundan biri Mexso’dan aldığı söylenmiştir. Şex Esmer''in Celali aşiretinin Geltoyi kolundan olduğu söylenmiş hala söylenmektedir. Bu söylentinin nedeni İran''dan bu tarafa birlikte göçmeleridir. Ayrıca Güneydoğudaki Mexsoyilerinde Badıllı''nın bir kolu olduğu söylenmiştir. Ama birlikte İran''dan Suriye''ye oradan Türkiye''ye gelmeleri dışında bir bilgi mevcut değildir. Mexsoyiler nerede yaşamışsa ismini kaybetmemiş ve hiçbir aşiretin egemenliğine girmemiştir. Doğu''daki Mexsoyilerin Çaldıran savaşından sonra 1600’lü yıllarda İran’dan geldikleri bilinmektedir. İlk olarak Çaldıran (Qelereş) bölgesi ve Iğdır tarafına yerleştikleri bilinmektedir. Birçok Meğsoyi ailesi Qelereş bölgesinden gelip Erciş Geliye Zilan bölgesine yerleşmiştir. O tarihten 1900 yıllarına yaşanan birçok olaydan, 1915 Rus Harbi, 1930 Zilan Olayı ve başka nedenlerle Mexsoyilerin çoğu Zilan''dan: Muş(Bulanık-Malazgirt), Bitlis(Adilcevaz), Iğdır, Ağrı(Patnos), Konya ve Çanakale(Ezine) gibi birçok şehire dağılmış bazı aileler kaybolmuştur. 1936 yılında Çanakale Ezine''ye sürülen Pamak aileside mexsoyidir. Mexsoyilerin bazı köyleri ise halen Van Erciş, Van Çaldıran ve Iğdır''da bulunmaktadır. Ayrıca İran''da da hala Mexsoyi köyleri olduğu bilinmektedir. Güneydoğu kolunda olan Mexsoyilerin ise Şah ismail ayaklanmasından sonra İran''dan Suriye(SerêKanîyê) geldiği oradan Urfa Viranşehir(Qêrêşdağa) bölgesinde aileler halinde kon(çadır) kurup yaşadığı tarih kitaplarında geçmektedir. Kürt ve Arap aşiretleri arasında yaşanan Uzunalçan savaşından sonra farklı bölgelere yayıldıkları söylenmiştir. Bitlis (Mutki-Tatvan), Siirt(Sason), Van(Erciş), Ağrı (Tutak) gibi il ve ilçelere dağılmışlardır. Hala Suriye''de ve Viranşehir''de Mexsoyi köyleri bulunmaktadır. Mexsoyi Aşireti mensupları Şafi mezhebine bağlı konuştukları dil Kürtçe''nin Kurmancî lehçesidir. UYARI: SİTEMİZİN TÜM HAKLARI SAKLI OLUP, İNTERNET ÜZERİNDE