JİRKİ AŞİRETİ

Jirki Aşireti çok eskilere dayanan Hertoşi aşiretinin bir kolu olarak bilinir. Hertoşiler bilindiği üzere Xana Mezın denilen büyük bir boydan gelmekte ve , Hasanan, Haydaran, Ademan, Cemaldini,Mizuri, Barzani ve  Pinyaşi gibi aşiretlerle akrabalığı vardır.

Jirki isminin Hakkari ve Beytuşebap yöresinde yaşayan Jiro isimli şahıstan geldiği kabul edilmektedir. Bazı kaynak kişiler bu aşiretin, çok cesur ve gözü açık olmalarından  dolayı, uyanık, ve gözü açık anlamına gelen "Jir" kelimesinden türetilerek Jirki ismini aldığını savunurlar.

Jirki aşireti, Şemdinan,Gewdan,mamxuran,Şidan ve Şerefan kolları gibi Hertoşilerin Mend(Mendıkan) boyuna bağlıdırlar.

Irak'ın Rewanduz bölgesindeki  Xana Mezin denilen bir yerden Hakkari, Van , Yüksekova ve Şirnak taraflarına yayılmışlardır. Bu gün nüfuslarının 40 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Kato dağı civarında yoğunlukta olan Jirkiler kendi aralarında,Mala Hüseyin ve Kerevan sülalesi  olmak üzere iki kola ayrılırlar. Ancak bu kollar  doğu ve güney doğu coğrafyasına dağılmışlardır. Özellikle Mala Hüseyin kolu Beytülşebab ilçesi ve Tanin dağı eteklerinde ki Mutluca köyü,Hakkarinin, çanaklı ve Kırıkdağ taraflarında yaşamaktadırlar. Aşiret kısmen yayla hayatı yaşamakta olup, önemli yaylakları Kato dağının eteklerindeki Meydani Kolya-Pertavin-Mêr Kıtık bölgeleridir.  

Öter(Mala Hüseyin Kolu)  ve  Adıyaman (Reşooğlu-Ahmetoğlu) aileleri bu aşiret içinde önemli bir yere  sahip olup, kanaat önderleri konumundadırlar.

Yaşadıkları bölgede   barışçıl bir aşiret olarak tanınmaları, gerek kendi içlerinde ve gerekse  komşu aşiretleri ile iyi ilişkilerin gelişmesine  neden olmuştur.

Jirkiler Kırmançi kürtçesi konuşur ve sunnidirler. kırsal kesimde yaşayanları tarımve hayvancılıkla uğraşırlar.  Bu aşiret mensuplarının büyük bir kısmı koruculuk sitemi içinde  bulunmaktadırlar.

 Önemli Şahsiyetlerinden biri, Hacı İbrahim (Bıro) oğlu  Ahmed Ağadır.1930 yılındaki isyanlarda  adamları ile beraber girdiği çatışmada hayatını kaybetmiştir.

Derleme:Memedé Kazım

Araştırmalarımız sürüyor, ilave ve düzeltmeler yapılacaktır. Aşiret tarihi ile ilgili bilgi belge ve fotoğrafları ekleyebilirsiniz.