BAŞIMİ, BAŞİMİ AŞİRETİ

Osmanlı tapu tahrir kayıtları ile 1860'lı yıllardaki Cevdet paşa lahiyasında, Başimiler, Haydaranlı taifesine mensup oymaklar içinde gösterildiğinden, Başimi aşireti İran tarafından Türkiye’ye göç eden Hayderan  Aşiretinin bir kolu olduğu iddia edilmektedir. Hayderan İsminin Dedeleri Mollazadeler’den,Molla  Haydar'ın soyundan geldikler için kendilerine hayderi aşireti denildiği rivayet edilir.İran’daki kısmı Mılan ile Celali aşiretine komşu olarak yaşamaktadır. Türkiyedeki esas  vatanları Van, Patos,Erciş,Ağrı  ve Malazgirt civarıdır. Başimiler ağırlıklı olarak,Ağrı ili merkez ilçesi, Bezirxane, Mozelan,aşağı Ağadeve, Boztoprak, Doğutepe, Uzunveli,Ağılbaşı, Eskiharman, Kumlugeçit, Yukarı Ağadeve, Bursa, İzmit Hereke,Şanlıurfa,Adana, ve Van  gibi yerlerde yaşarlar. Osmanlı tarihi boyunca isyanlara katılmamışlardır. İrandaki Başimiler ile ilişkileri devam etmektedir. Yaz aylarında  Sinek,Aladağ, ve Ağrı yaylalarına çıkarlar. Tamamı Müslüman olup Şafii mezhebine mensuptur. Gelenekleri ile yaşam tarzları harmanlanmış olup günümüzde hala geleneklerini korumaktadırlar. 1987 yılı verilerine göre nüfusları 4,500 kişi civarındadır, ancak günümüzde bu sayı hayli artmıştır. Çünkü sadece izmit Dilovasında yaklaşık 3,200 Başimili yaşamaktadır.Belirtilen dönem itibari ile  bilinen  liderleri Yukarı Ağadeve köyünden Sedo Aslankılıç olduğu iddia edilmektedir. Genel olarak komşu aşiretlerden Sipkanlılar ile pek anlaşamdıkları bilinmektedir.

Başimiler diğer Hayderan kolları ile beraber 1821 yılında Ağrı yöresine göç etmişlerdir. Buraya göç etmelerinin nedenlerinin başında, İrandaki iç huzursuzluk, İranlı eşkiyaları ile  bazı Kürt aşiretlerinin saldırıları gelmektedir. İran hükümeti Heyderan aşiretini geri çağırmak istediyse de , irandaki iç karışıklıklar sebebi ile Heyderanlılar dönmediler. Kermanşah Valisi Mehmed Ali Mirza ve Azerbaycan valisi Abbas Mirza, irandaki otorite boşluğunu fırsat bilip, hükümet otoritesini tanımadılar, akabinde , Osmanlı hükümetinin Yunan meselesi ile uğraşmasını fırsat bilip, Toprakkale ve Beyazıt'ı istila ettiler.Sınırı aşan bu kuvvetler ile beraber başka bir iran kuvveti de sınırı geçerek Hicri:12 Zilhice 1236 Yılında (1821 yılının başlarına denk gelmektedir.) Heyderan Aşiretinin bir kısmını yerlerinden ederek Diyarbakıra kadar kovaladılar. Ancak Diyarbakır’a sürülen  hayderanlılar arasında Başimilerin bulunup bulunmadığı  net olarak bilinmemektedir.

OSMANLI KAYITLARINDA MEVCUT DEVRİŞ PAŞA LAHİYASINDA HAYDARANLU AŞİRETİNE BAĞLI BAŞİMİ İLE DİĞER OYMAK VE KOLLAR HAKKINDA AŞAĞIDAKİ BİLGİLER VERİLİR.

Asıl Haydaranlı Taifesi Oymakları ve hane sayıları:

a)Helki yahut Helikanlı
b) Başımi veya Başımiyan
c) Laçiki veya Laçikiyan
d) Tertupi veya Tartupan
e) Soran
f) Akubi veya Akubyan
g) Asiyan
h) Seçarikyan
i) Şeyh Hasenan

Toplam Hane: 800

Bulundukları Yer:Van, Abgay

Haydaranlu aşireti taifelerinden birçoğu Bayezid sancağındaki nefs-i Bayezid, Hamur ve Kura-i Kilise kazaları ile birazı Van sancağına tabi Erciş ve Muş sancağına tabi Malazgirt kazalarında yaşarlar. Cüzi bir miktarı da İran tarafındaki Hoy ve Çaldıran mahallerinde bulunur.

Başimiler Sultan 2.Abdulhamit’in kurmuş olduğu  Hamidiye alaylarında Hemdıki ve Halhesiniler ile beraber , Karakilise-Diyadin Livasında 225 suvari, 300 piyade  olmak üzere toplam  525 kişi ile görev almışlardır.

Derleme : Memedé Kazım

 

Araştırmalarımız sürüyor, ilave ve düzeltmeler yapılacaktır

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan sitemiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...