934 yılında Elî Hesen ve kardeşleri Hûsên ile Ehmed tarafından Güneydoğu Kurdistan’da kurulan Bûwyehan Kürt Devleti’ne (Büveyhoğulları, Buyids, Bowyiyun, Selçuklu emîri Tuğrul Bey tarafından 1050 son verildi. Babaları Buwê Bavê Şûce’den dolayı bu devlete Bûwêyhan adı verilen devlet Şiilik mezhebinin merkezlerinden biri olan devletin kurucuları Şahênşah adıyla bilinmektedirler.
Deylem dağlarında yaşayan bir Kürt aşireti olan Bercenkiaver’e mensup bu kardeşler, kısa bir süre içinde devletin egemenlik alanını güneyde İsfahan ve Şiraz’a, kuzeyde ise Hamedan ve Hazar Denizi’ne kadar genişlettiler. Abbasi halifesi, Ebu Mansur Muhammed El Qahir Billah devletin kısa süre içerisinde büyümesi üzerine bu devletin egemenliğini tanımak zorunda kaldı. Nitekim ilerleyen zamanlarda halifeliğin merkezi Bağdat da Kürt eğemenliğine girdi. 1062′de devlet yönetiminde Şahbankara Kürt aşiretinden Lorî Fedlawî’lerin (1156-1424 yılları arasında kurulan Fedlawî Kürt Devleti’nin atalarıdırlar) de söz
sahibi olması yönetim biçimi olarak üçlü bir bölgelendirmeyi uygun gören
Bûwêyhanlar Deylem, Rey ve Güney Kürdistan merkezli bir yapı kurdular.
Sürekli iç ve dış çatışmalarla uğraştığı için sınırları değiştiği için kültür ve sanatın pek gelişmediği bu devlette savaş kültürü ve silahlanma gelişmişti. Yalnız, Adud üd-Dewle Fana Xusrew’in hükümdarlığı sırasında pek çok cami, hastane, imarathane, yol ve kuyu yapıldı.
Bûweyhanlar sırasıyla şu hükümdarlar tarafından yönetildi:
Ali kurê Buwê (’Imad ed-Dewle) 934-949
Fana Xusrew (’Adud ad-Dewle) 949-983
Şêrzil kurê Fana Xusrew (Şeref ed-Dewle) 983-989
Merzuban kurê Fana Xusrew (Semsam ed-Dewle) 989-998
Fêroz kurê Fana Xusrew (Baha’ ed-Dewle) 998-1012
Bavê Şûce kurê Fêroz (Sultan ed-Dewle) 1012-1024
Bavê Kelcar Merzuban kurê Şûce (Imad el-Din) 1024-1048
Xusrew Fêroz kurê Merzuban (Ebu Nasr el-Melîk el-Rehîm) 1048-1055
Fulad Sultan b. Marzuban (Abu Mansur) 1055-1062
Kaynak:Ahmed Hüsrev (Kürd Devletleri)
Derleme Mwemedé Kazım
İlave ve düzeltmeler yapılacaktır.
UYARI: SİTEMİZİN TÜM HAKLARI SAKLI OLUP, İNTERNET ÜZERİNDEN YAYIN YAPMAKTADIR.
İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEDEN KULLANILAMAZ.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder