DODIKİ, DODIKAN, DODİKİ DODİKAN AŞİRETİ

Dodıki , Dodukan veya Dudikanlı olarak bilinen bu  aşiret Botan Kökenli kürttür. Abbasiler dönemindeki Cizre Havzasının kuzey bölümlerini kapsayan aşiret guruplarındadır. Tarihçiler,Dodikanlıları(veya Dudıki)  bu bölgede göçebe olarak yaşayan  aşiretler ile kaynaşması  nedeni ile  bölge kültürünün etkisinde kaldıklarını   ifade ederler. Bulundukları bölgeden dağılmaları Moğol ve Tatar saldırıları neticesinde gerçekleşmiştir.

Genel olarak, Urfa,Viranşehir,Dersim, Vangölünün Kuzey havzası,Saray’ın Heretil(Kapıköy), Diyarbakır’ın Yalankaz,Körtepe ve Taşdirek köyleri, Varto Erzurum,Cizre, Fırat boyları ile Birecik  taraflarında yaşarlar. Duderi veya Düderiyan aşireti ile bağlantılarının  olup olmadığı net olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklar yarı göçebe hayatı yaşayan düderyanlıların  bir kolu olduklarını ileri sürerler. Ancak bu tezi doğrulayacak net bilgiler bukunmamaktadır.  Mardin yöresinde  yaşayan Dodikanlıların en önemli ailelerinden biri Mala Xelef paşa ailesidir.

18.yüzyıldan itibaren  büyük bir kısmı Milli aşiret konfederasyonu içinde göçebe olarak  kalmışlardır. İngiliz General ve doğubilimci Mark Sykes”The Kurdis tribes of the Ottoman Empire” isimli eserinde Dodikan’lıların “Semi- nomadic” göçebe ve yarı göçebe  olarak yaşadıklarını, Varto çevresinde  yaklaşık beş köylerinin olduğunu ve ağırlıklı olarak zazaca konuştuklarını kayd eder.

Xana Emerali “Êzidati-Cıvak Sembol Rıtuel” isimli eserinde Dodıkanlıların  bir dönem  Yezidi inancını benimsediklerini ve  Yezidi kast’ının Miridxane ocağına bağlı olduklarını yazar, Ancak günümüzde  hala yezidi inancını sürdürenlerin olup olmadığı  net olarak bilinmemektedir.

Esasında çalışkan ve barışçıl bir aşiret olmalarına rağmen zaman zaman komşu aşiretler ile olan kavgalar  nedeni ile  husumetler olsa da  verilen barış yemekleri ile barış sağlanmaktadır.

Dodikanlılar, Sultan 2.Abdulhamit’in Kurmuş olduğu  Hamidiye alaylarında, Viranşehir dekiİbrahim Paşa  yönetimindeki Milli Aşireti Mirlivasında 550 Suvari ve  250 piyade olmak üzere 800 kişi ile katkı vermişlerdir.

2000' Doğru Dergisinin 1987 yılında hazırladığı "Aşiretler raporu" isimli araştırmada Dodikan Aşireti şu bilgileri vermektedir.;Diyarbakır Merkez İlçede Yaşaynların; Nüfusu:200 kişi (1987 yılı itibari ile), Dinleri Müslüman (Şafii)Dilleri:Kırmanç Kürtçesi, İleri gelen Aileleri: Merkez ilçesde yaşayan Atakaya ailesi, oturdukları Yerler:Merkez ilçeye bağlı,taşdirek,Yalankaz ve Körtepe köyleri, 
İsyanlara katılmamış ve  yarı göçebe hayat yaşarlar.

Urfa İlinde yaşayanlar; Nüfusları:553 kişi(1987 yılı verileri),Dilleri:Kırmanç Kürtçesi,Din:İslam(Şafii) , İleri Gelen Aileler: germen Köyündeki Özkan ailesi,oturdukları yerler:Viranşehir:Germen,Evcimen ve oğlakçı köyleri.
Yerleşik hayat yaşarlar, kendi aralarında  geçimsizlikleri varsa da  başka aşiretler ile gayet geçimli ve iyi ilişkileri vardır.


Kaynak:M.E.Zeki Beg(kurd ve Kurdistan tarihi)
             Sir Mark Sykes(The Kurds Tribes of The ottoman Empire)
             Xana Emerali(Ezidati,Civak,Rıtuel Sembol)


Araştırmalarımız sürüyor, İlave ve düzeltmeler yapılacaktır

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.