DİZEYİ VEYA DİZE AŞİRETİ

Dize ve Dize Kalesi Hakkari ile İran’ın Xoy(Khoy) şehirleri arasında olup ipek yolunun önemli bir merkezidir. Özellikle Şemskanlıların büyük bir kısmıda bu bölgede yaşamaktadır. Bu bölge’den Irak Erbil civarına göç etmişlerdir. Erbil’in Mahmur İlçesine bağlı Karaçok ile Kendinav dağı bölgelerinde çok daha fazla yaşamaktırlar. Dolayısı ile Erbil Eyaleti aşireti olarak Kabul edilmektedir. Ayrıca Güney doğu anadoluda özellikle Dicle nehrinin verimli havsalarında da yaşamaktadırlar. Buradaki etkinlikleri münasebeti ile burada yaşayan Arap aşiretler nehrin batı taraflarına göç etmek zorunda kalmışlardır. Çok aktif ve çalışkan olan bu aşiret kırsal kesimlerde tarım ve hayvancılıkla uğraşırlar.Büyük bir kısmı sunni olup, Dindar ve mütaasıp ailelerden oluşmaktadır. Bu aşiret bağlı aşiretlerin başlıcaları; Piran, Gontola ve bir çoğu Patnos,Adilcevaz, Van ve erciş taraflarında yaşayan Memani aşiretidir. Sir Mark Sykes’in 1900’lü yılların başında Erbil Eyaletine yaptığı gezide bu bölgede yaşayan en etkili ve köklü aşiretin Dizeyi aşireti olduğunu yazdığını görmekteyiz. Ayrıca Mark Sykes, Ünlü harita uzmanı ve Seyyah Mr Hay’ın Cizdiği haritada Dizeyi aşiretinden bahsetmemesini , gerçekten ve haktan uzaklaşmak olarak yorumlamıştır. Mufassalu Coğrafiyet El-Irak isimli kitapta ; 1930 yılı verilerine gore bu aşiretin mevcudiyeti 30,000 kişi geçmekteydi. Gerçekten de bu nüfus oranı orada da yaşan Dizeyi aşiretinin mevcudiyeti hakkında bize yeterli bilgiyi vermektedir. DERLEME:Memedé Kazım