Kürt araştırmacı Muhamed Zeki Emin beg'e göre (1931 yılı verileri) bu aşiret 2.500 aileden oluşmakta olup, Malatya ve maraş - Elbistan civarında yaşamaktadır. Oldukça büyük bir şii Kürt aşiretidir. Konuştukları lehçe kürtçe'den ziyade farsça'ya benzemektedir.
Gaziantep civarında (Maraş-Pazarcık) yaşayan geniş bir aşirettir. Viliam Eagleton kitabında bu aşiretin nüfusunu 2500 aile olarak vermektedir. Yine Viliam’a göre bunlar Farsçaya yakın bir lehçe kullanmaktadırlar (Kürtçe). Geneli şiadırlar. Günümüzde kendilerini Sinemilli olarak adlandırmaktadırlar. Her ne kadar Viliam bunların Şia olduğunu söylese de günümüzde bölgeye has bir Alevi inancına tabidirler ve mevcut Şia mezhepleri ile pek alakaları yoktur. Zira İnanç açısından aralarında bariz farklar bulunmaktadır. Ancak ilkeleri açısından İsmaili mezhebi ile bir yakınlıkları bilinmektedir. Maraş’a ne zaman yerleştikleri belli değildir.
Bazı kaynaklar sinemililerin Şemskanlılar ile akraba olduklarını kaydetmektedir.
Bilindiği üzere Türkiye’de bilinen bazı Alevi aşiretlerin bazı kavim ve milletlerin tesirinde kalarak bu mezhebi seçtikleri iddiası yaygındır. Halbuki tarihte Ali taraftarı olarak bilinen ilk kavim Kürtlerdir. İranlılar ve sair kavimler çok sonradan Şiayi Ali olarak tanınmışlardır. Hz Ali (Allah ondan razı olsun ) hilafetinden hemen sonra ona tabi olmuş ve onun Şiası/taraftarı olarak kabul edilmişlerdir. Bu aşiretlerin başını ise Şehrizor aşiretleri çekmektedir. Bazı tarihçiler Anadolu’daki birçok aşiretin adeta kendi kendine bu yolu seçtikleri iması uyandırarak bu aşiretlerin Ali evladı ile ilişkilerini tamamen inkâr yoluna gitmektedirler. Hatta bazı yazarlar, bu aşiretlerin inançlarını Şaman dinine inanan aşiretlerden esinlenerek meydana getirdikleri bir mozaik olarak lanse ediyorlar. Ve nerede ise tamamını Horasan’dan gelme olarak gösterirler. Halbuki bu düşünceler tarihi gerçeklere aykırıdır. Alevi aşiretlerin çoğu Hulvan veya şehrizor ve Küfe şehri ile Şengal / Sancar asıllıdır. Şiayi Ali, yani Ali taraftarlığı ve Ali evladını destekleme ilk defa tarihte Şehrizor ve Küfe aşiretleri arasında başlamıştır. Bakınız size meşhur yazar ve coğrafyacı Yakut El Hamavi’nin Mu’cemul Buldanisimli eserinden bazı pasajlar aktaracağım. Göreceksiniz ki bazı aşiretlerin Alevi olması şu dinin veya bu kavmin telkin ve takdimi ile değil bizzat Ali evlatları vasıtasıyla olmuştur. ‘Yakuti adı geçen eserde özetle şöyle demektedir. ‘’Şehrizor vilayetine bağlı kasabalardan birinin ismi Nim’ul İzra’dır. Burada oturan (bilhassa hakim) Halk Ömer Bin Abdulaziz’in köleleridir. (Onun döneminden kalma ona sempati duyan tabileridir.) Fakat Kürtler (Şehrizor Kürtleri) bu kasabayı basıp oradaki Emevi halifelerinin temsilcilerini teslim aldılar. Şehrizor’un halifeye isyan eden aşiretlerinden oldular. Şehrizor’un ikinci bir kasabası daha vardır ki orada ne isyan var, nede hilafete karşı baş kaldırma mevcut. Fakat halkı tamamen Şia(alevi)... Hepsi çok miskin ve fakir... Hepsinin mağaraları var. Ziraatla uğraşırlar. Tamamı Zeyd Bin Ali bin Zeynelabidin’in eliyle Müslüman olmuşlar. Nimizra halkı bu kasabanın üzerine hücum edip çoğunu şeriatın yasağına rağmen öldürdüler. Bazılarını taassubi diniye yüzünden ateşe atıp yaktılar. Hicri 341 senesinde bu olay oldu .(miladi 953).”
İşte görüldüğü gibi Miladi 953’te aşiretlerden Ali taraftarı olanlar mevcut. Ve bunlar Kürt. Zira bütün tarihçiler başta Yakuti olmak üzere Şehrizor vilayetinin merkezi ve kasabalarıyla birlikte tamamının Kürt aşiretlerden oluştuğunu söylemektedirler. Bakınız Mu’camul Buldan, c.3, sayfa 375
Yine Emevi halifesi Mervan döneminde Mervan’a karşı ayaklanan Abdullah Bin Muaviye Bin Bin Abdullah Bin Caferi Tayyar’ın (Haşimi) beraberindeki askerlerin tümü Hulvan bölgesi Kürt aşiretleri idi. Abdullah Bin Muaviye Bin Abdullah’ın kardeşi Hüseyin Bin Muaviye Bin Abdullah Bin Caferi Tayyar o dönem Hulvan’da aşiretlere genel reislik yapmakta idi. Nitekim Emevilerin çöküşünde bu aşiretlerin büyük bir ağırlığı olmuştur. O dönem karşılıklı yazışmalarda postacılık ve elçilik düzeyinde Emevi, Abbasi arasındaki veya Abbasiler arasındaki yazışmalarda tamamen Kürt aşiret reislerinin ve ileri gelenlerinin kullanıldığını tarih kitapları kaydetmektedir. Tüm aşiretler Abbasilerin ve Ehlibeytin yanında yer almışlardır. Nitekim Hulvan’daki Kürt Alevi aşiretler Abbasilerin zafer kazanmasında başrol oynamışlardır. Bu tarihi bilgiler bize göstermektedir ki Hz Ali’den hemen sonra aşiretlerin bazıları Aleviliği şiar edinmiş ve inanç sistemlerini bu kurallar üzerine kurmuşlardır. Bu düşünce sistemine ise yine Ehlibeyt olarak bilinen Ali evlatları öncülük etmiştir. İbni Batuta Küfe yakınlarında Fırat kenarında bulunan Helle adlı şehrin mensuplarının Kürt olduğunu ve tamamının Alevi inancına sahip olduklarını söylemektedir. (Bknz. Tuhfetult Nizar Fi Garaibi Emsar-İbni Batuta sayfa 131). Günümüzde bu aşiretlerin çoğu Mezopotamya’dan Anadolu ya göç etmişlerdir. Nitekim nerede ise Alevi dedelerinin tamamı Ehlibeyt olduklarını söylemektedir. Tarih boyunca Şii-Alevi inancı taşıyan aşiretler arasından birçok bilgin ve tanınmış insan çıkmıştır. Bil hassa bu gün Zaza’ca konuşan Dümbülli asıllı aşiretler bu bilgi hazinesinin başını çekmektedir.
kaynak: Kısmen, Ruhavi
SİNEMİLİ AŞİRETİ ÜZERİNE BAŞKA BİR ÇALIŞMA
1919 yılında Kürdistan bölgesinde özel bir görevde bulunan ingiliz binbaşı Edward William Cahrles Noel'in Sinemili kürtleri üzerine yaptığı bir araştırmada Sinemililer hakkında aşağıdaki notları aktarmıştır.
Maraşın 80 km doğusunda Pazarcık Kazasının kuzey yarısında yaşamaktadırlar.
TARİH:
Sinemili aşireti yaklaşık 600 yıl önce Harputtaki Gümüş Madenlerinin yakınlarında yaşamaktaydı. Orada yaşayan hamile bir kadın toprağa diri diri gömüldü. Kadın mezarda (Kürtçede Sin) çocuğu doğurdu, ve emzirmeye başladı. Sonunda bir yolcu çocuğun ağlamasını duyup mezarı açmaları için köylüleri topladı. Kurtarılan çocuk büyüdü ve "Mezar'ın İnsanları" anlamına gelen 'Sinemililer' diye adlandırılan aşiretin kurucusu oldu.
Bu gün Sinemiliye ait(1919 Yılını kastetmektedir) Kilikyada Misis yakınlarındaki 4 tane köy mevcuttur. Kilikyaya yaklaşık 30 yıl önce(1889 yılına tekabül ediyor) göç etmişlerdir.Ayrıca Besni Kazasında bir köy, Arapkir,Elbistan, Harput yakınlarında ve Gümüş Maden'de dağınık olarak yaşamaktadırlar.
NÜFUS(1919 İTİBARİ İLE):
48 Köyde toplam 1561 hane vardır
GENEL ÖZELLİKLER VE GELENEKLER:
Aşiretin hemen hemen % 20 'si yerleşiktir. Pirinç ve Diğer tahıl tarımı ile uğraşırlar.Geri kalan % 80 ise yarı göçebedir.yazın dağlarda bulunan köylerine göçerler. Bütün yılı otlak arayarak geçirmezler.Fakat aşiretin bir bölümü gittikleri yaylalarda çadırlarda yaşarlar.
Aşiretin kayda değer nitelikleri arasında konukseverlik ve sıcakkanlılık yer alır. 1919 yılındaki olaylarda kendi bölgelerinden geçen Ermeni sürgünleri korumak için çaba sarfetmişlerdir.
DİN:
Alevi yani şii Mezhebindendirler. Sinemililer arasında Kızılbaş ismi kullanılmamaktadır. Aslına bakarsanız aşiret mensupları Kızılbaşlığın anlamını bilmiyor
DİL:
Hayli fzla sayıda Türkçe kelimenin karıştığı bir kurmanci konuşulmaktadır.Aşiretin üst kesimleri ve alt tabakadan bir kısım Türkçe konuşmaktadır.
GİYİM:
Diğer yörelerden çok farklı bir giyim tarzları yok. Türban ile kırmızı Fes(Çit), şalvar, ve aba ...Giyimlerinde arap etkisi farkedilmektedir.
LİDERLİK:
Reisleri daha çok takma adı Tapu(Şişman) ile bilinen Halil Ağadır. Halil ağa dirayetli,dikkatli ve diplomatik yeteneği yüksek bir liderdir.
Liderliği geniş ölçüde benimsenmiştir.İnsanlar adaletini ve keskin zekasını minnetle anmaktadır.
SİLAH GÜÇ VE SİYASET:
Aşiret barışa meyilldir.Silahların sayısı ve cephane miktarı pek fazla değildir.Kaba bir tahminle modern tüfeklerle donanmış 5 atlı ve 300 yaya cıvarındaki askeri güce sahip oldukları söylenebilir.
Türklere duydukları antipatiyi saklamıyorlar.Kadınlarına türklerin önünde başlarını açmaya izin vermezken, kadınlar Avrupalıların karşısında başı açık çıkabiliyorlar.
Diğer özelliklerini öğrenmek için aynı özelliklere sahip Atmi Aşiretini inceleyebilirsiniz
Memedé Kazım
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder