ŞİKAKİ, ŞEKAK ŞAKİ AŞİRETİ

Şikak, Şakki Şakık; Nahcivan bölgesinde Şakiye olarak bilinen bir şehirdir. Küre Nehri sahilindedir. Türkiye İran, Suriye sınırları için de yaşayan büyük ve kökeni çok eskiye dayanan bir aşirettir. Birçok kabilesi Irak topraklarında yaşamaktadırlar. Ancak Irak’ta dağınık vaziyettedirler. Küçük malbatlar halinde hayatlarını sürdürmektedirler. Irak’takilerin geneli bölge de kalabalık olan Hereki aşireti ile birleşmişlerdir. Şikakilerin son dönem İran kısmının reisi İsmail Sımıko idi. Bu aşiret Suriye’de Afrin şehri civarında da etkin bir kalabalığa sahiptir. 37’den fazla köyleri mevcuttur. Yaşadıkları bölge sebze ve meyveleri ile meşhur olmuştur. Hatta Sorani diye bilinen bir zeytin türü bu bölgede çok meşhurdur. Reşvan ve Ale Haac aşireti ile komşudurlar. Bu aşiretten Cemil Ağa bir müddet Afrin’de belediye başkanlığı da yapmıştır. Şikak aşiretine bağlı birçok kabile bulunmaktadır. Bu kabilelerden bazılarının isimleri şöyledir. Türkiye’dekiler dağınık bölgelerde yaşamaktadırlar. Tunceli, Elazığ, Erzincan, Adıyaman, Mardin, Şırnak, Diyarbakır, Van, gibi birçok ilde Şikakilere rastlamak mümkündür. Kabilelerine gelince: 1-Abdoyi: İran’da yaşarlar sön dönem reisleri İsa Han’dır. 2-Hanareyi: Reisleri Hasan Ağa’dır 3-Gardari: İran’da yaşarlar reisleri Sertib Han’dır. 4-Şerera: İran’da yaşarlar 5-Boti Botan: Hem Türkiye hem İran’da yaşarlar 6-Gurgi 7-Gavanan 8-Finika: Reisleri Abbas Han’dır 9-Dalan: Reisleri Ömer Han’dır 10- Amani: İran’da yaşarlar reisleri Muhitin Han’dır 11- Mamedi: İran’da yaşarlar reisleri Kertas Ağa’dır. İran Şikakilerinin geneli Şita, Bradost, Cari kasabalarında yaşarlar. Irak aşiretleri bunlara Amedliler derler (Diyarbakır) Evliya Çelebi, Şikakileri Yezidi kabileleri içinde saymaktadır. Fakat Sancar’da (Şengal) böyle bir aşiret yok. Şikakiler bir zaman Eyyubi meliklerinin soyundan gelen Hasankeyf meliklerinin aşireti idiler. Ve Hasankeyf beylerini desteklerlerdi. Melik Muhammed döneminde Şikaki aşireti Hasankeyf ve civarında yaşıyordu. Melik Muhammed Selahaddini Eyyubi’nin neslinden bir zattı. Eyyubilerin dağılmasından sonra kendisi Mardin Emiri Sait Bey’e sığınmış. Sait Bey kendisini tanıdığı için ona Hasankeyf ve civarının valiliğini vermişti. Moğolların Mardin’i istilası sırasında Said Bey vefat etmişti. (Miladi 1255) Artuklu Said Bey Muhammed Han’ı Hasankeyfe vali yapmasına yaptı ama yaptığına bin pişman oldu. Zira kısa süre sonra Muhammed Bey Hasankeyf’te bağımsızlığını ilan etti. Şikaki aşireti ve diğer aşiretler beraberce sonuna kadar bu bağımsızlık hareketinin arkasında olduğunu ilan ettiler. Bunun üzerine Artuk beyi Melik Muzaffer bir ordu ile Hasankeyf üzerine yürüdü. Şikakiler, Aştiler, Mahlebiler toplam 13 aşiret Muhammed Bey’in yanında yer aldılar. Yapılan kanlı savaşta Melik Muzaffer yenilerek Mardin’e geri döndü. Şikakiler ve diğer 13 aşiret Siirt, Beşiri, Kefartur gibi şehirleri de istila ederek Melik Muhammed başkanlığında Hasankeyf Beyliği’ni kurdular. Şikaki Reislerinden Cafer Ağa 1910 (Sımko'nun Ağabeyi)
Dr. Fritiz; Şikakilerin Van bölgesindeki kısmının reislerinin Hamza Bey ailesi olduğunu söylemektedir. Daha sonra Fritiz, Şikaklara bağlı kabileleri şöyle saymaktadır. 1- Takori 2- Şevi 3- Ademan 4- Reşikan 5- Baravi 6- Şesıki 7- Mukuri 8- Livi 9- Sıçarıki 10- Mendıki 11- Balekurdi. Görüldüğü üzere Irak Şikakileri ile Van Şikakilerine bağlı kabileler aynı değildir. Bu da aşiretlerin birer sosyo ekonomik örgütlenme olduğunu göstermektedir. Bu aşiretten Sadık Bey’in Kacar aşireti ile Azerbaycan’ın Serab bölgesinde büyük mücadeleleri olmuştur.(Bakınız Tarihi Kacariyin, sayfa 19-32)Şıkakiler, Eyyübiler döneminde Eyyubi Devleti’nin öncü kuvvetleri arasında yer almakta idi. Dersim tarafında yaşayan Şavaklıların Şikaki olduğu beyan edilsede Şikakilerin tamamı sunnidir ve buradaki Şavaklılarla ilgisi yoktur Önemli Şahsiyetleri: 1-Sadık Han Şikaki aşiretinin reisidir. Zendiler'in imhası ve Kaçar hükümetinin kumlmasındabüyük bir çaba harcadı. H. 121 1 (M. 1796) yılında Ağa Muhammed Han'ınhalifesi olan Fethi Ali Şah üzerine saldırdı. (Tarih-i Iran)
Derleme:Memedé Kazım UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

2 yorum:

  1. kardeş kim yazmış bilmiyorum ama bir yanlışlık var burada tunceli erzincan bölgesinde yaşayan şavaklar sunnidir en altta şavakların şikaki olmamasının nedeni alewi olduklarına bağlıyor ama yanlış biliyor bir şavaklı olarak yazıyorum

    YanıtlaSil
  2. ŞEKAK- ŞİKAKİ- ŞAVAK AŞİRETİNİN KISA TARİHÇESİ:
    İslamı ilk kabul eden aşiretlerden biri olan Şekak- Şikaki- Şavak Aşireti, Hz. Ömer (r.a.) zamanında islam İslam dini ile müşerref olmuşlardır. Yazılı kaynaklarda Eyyübiler zamanında Eyyübilerin en büyük aşiretleri içerisinde adı zikredilir. Ana dilleri Kürtçenin Kurmançki şivesi olan Şekak - Şakaki Aşireti, Eyyübiler döneminde Hasankeyf ve Cizre bölgelerinde yoğun olarak yaşamakta olup, Ehli sünnet vel cemaat mensubudurlar. Osmanlı zamanın da ise, Cevdet TÜRKAY'ın Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak , aşiret ve cemaatler adlı eserde " Konar-Göçer Ekrad Taifesinden oldukları belirtilen Şakak , Şakaki, Şakakyan adlı aşiret zikredilir ve bu aşiretin Kilis, Diyarbekir, Erzurum, Musul,Halep, Çıldır, Hısn-ı Keyf Sancağı (Diyarbekir Eyaleti) Aksaray Sancağı, Kars, Van Eyaleti, Hakkari Sancağı,Mardin Rakka, Ergani(Diyarbekir) de yaşadıkları belirtilmektedir." Osmanlının ilk dönemlerinde bir kısmı yarı göçebe olan aşiret, hayvancılıkla uğraştıklarından ,Osmanlı imparatorluğu, aşiretin bu kısmına , imparatorluk sınırları içerisinde hayvancılığa elverişli olan yerleri tahsis ederek, küçükbaş hayvancılığın bir çok bölgede yapılmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde yerleşik olarak yaşamakta oldukları bazı bölgelere ,Osmanlının ilk dönemlerinde yerleşmişlerdir. Günümüzde aynı isim ile anılan aşirete mansup insanlar, Ülkemiz Türkiye nin yanı sıra , Suriye İran ve Irak'da yaşarlar. Ülkemiz Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin hemen hemen tüm illerinde yoğun olarak yaşayan aşiret ile İran ,Suriye ve Irak taki aşiret mensuplarnın tümü Ehli sünnet vel cemaat(Sünni) inancına mesupturlar. Yine Tuncelinin Pertek ve Çemişgezek bölgelerindeki Şavak (Şekak) aşiretinin köylerinin büyük kısmı Ehli Sünnet vel cemaat (Sünni) inancına mensup olup; çok az bir alevi kesimde hayvancılıkla uğraştıklarından kendilerini şavak aşiretinden sayarlar. Şavak (Şekak) aşiretinin Diyarbakır bölgesinden yaklaşık 520 yıl önce padişah fermanı ile Çemişgezek ve Pertek bölgelerine gönderildikleri rivayet edilir. Büyük çoğunluğu küçükbaş hayvancılıkla uğraşan aşiretin, Elazığ,Tunceli ve Erzincan kolu, Türkiyedeki meşhur Şavak (Şakak) Tulum Peynirinin üreticisi olup; bu meşhur peynir, aşiretin ismi ile bilinir. Ayrıca aşiretin Pertek ve Çemişgezek kolu , Elazığ, Erzincan, Adıyaman, Sivas, Erzurum vs. gibi illere ve bu illere bağlı bir çok ilçe ve köylere yayılmıştır.

    YanıtlaSil