ŞEYH HASANLI, ŞEXHESENİ AŞİRETİ

                                                                                               

Hem sunni hemde Alevi-Şii mensupları bulunan bu aşiretin kökeni hakkında bir çok araştırmalar yapılmıştır. Bazıları  Oğuzların  oniki oymağından olan  Bayat aşiretinin bir kolu olduğunu kimileri ise  Harzemşahların çok önemli unsurlarından olan bir kürt aşireti olduğunu ve  Moğolların Harzemşahları yenmesinden sonra  Zorla getirilip Irak kürdistanına yerleştirildiğini iddia etmektedir. Şeyh  Hasanlıların yaşadıkları yer ve inançları  söz konusu olduğunda akla gelen yegane  bölge  olarak, Dersim, Elazığ, Baskil, Çemişkezek ve Harput yöreleri ile iç anadoluda yaşayan şii bir aşiret olarak karşımıza çıkmaktadır.  Oysa Bu aşiretin sunni olan ve % 100 kürtçe konuşanlarıda mevcuttur. Zira Adılcevaz’ın aydınlar (Kazoğan) köyü, Arin, Kort, ve patnos ile  Erciş cıvarında da yaşayanları mevcuttur. Ayrıca   bu aşiretin başka bir oymağı olan Butika (veya Butikhan) aşireti Midyat-idil yolunun güneyi, Nusaybinin doğusunda yerleşik olup sunnidirler ve kırmanci kürtçesi konuşmaktadırlar.

Tarih akışı içinde Şeyh Hasanlılar incelendiğinde  Seyyidanlı kolu, Bahşişli oymakları ile beraber  aynı boydan oldukları anlaşılmaktadır. Bu boylar  orta anadolu  ,Trakya ve Toroslarda  yaşadıklarını görmekteyiz. Bir kısmı göçebe olarak yaşamlarını idame etmektedirler.

Şeyh Hasananlı Aşiretlerine isminin  Harzemşahlar döneminde  yaşayan Hasan isimli bir erenden aldığı  ve bu zat zamanında Bayat aşiretinden ayrıldığı tahmin edilmektedir.

Fırat havsasında kendi adına bir köy kurarak buraya yerleştiği  iddia edilse de tarih başlangıçları  Kuzey  Iraktır. Zira 12.yüzyılda Moğollar tarafından buraya yerleştirilmişlerdir. Aktif ve bilge kişiliği ile tanınan Şeyh Hasan’ın Iraktan  ayrılarak Harput, Baskil ve Dersim yöresine geldiğiğni iddia eden kaynakların Türkmen soyundan oluğu gerekçesi ile Irakta fazla barınamadığı ve dolayısı ile bu bölgelere geldiğini savunmaktadırlar. İbrahim Sıbğatullah El Haydarı eserinde  Bu bölgeye Sultan 4.Muratın  doğu seferi sırasında  yerleştirildiğini yazmaktadır.

Günümüzde bu aşirete bağlı bir çok oymakların ayrıldığını görmekteyiz. Bunlar başlıca; Karabali, Abbas, Ferhat, Kargın, Laçin, Bahtiyar(bu aşiretin Mardin ve Diyarbakır bölgelerinde yaygın olan Bahtiyari aşireti ile bağlantılarının olup olmadığı net olarak tespit edilememiştir.), Bütikhan., Gülabi, Iksor, Komeş, Karikali,  aşiretleridir. Çemişkezek Bölgesinin Alaaddin Keykubat döneminde ele geçirildikten sonra bu aşirete bağışlandığını tarihi belgeler doğrulamaktadır. Bu nedenle Şeyh Hasanlıların Türk oğuz boylarının bir oymağından  olduğu tezini güçlendirmektedir. Zira gerek Türk olan Moğollar , Selçuklular ve gerekse Osmanlı Padişahı 4. Murat  tarafından korunarak muhtelif bölgelere yerleştirildiğini görmekteyiz.

  DERLEME:MEMEDÊ KAZIM

ARAŞTIRMA SÜRÜYOR. İLAVE VE DÜZELTMELER YAPILACAKTIR.

BİLGİLERİNİZİ BİZİMLE PAYLAŞABİLİRSİNİZ.

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.