ŞAVAK VEYA ŞABAK AŞİRETİ
Dımıli Lehçesi ile konuşurlar ve alevidirler.Şavak Aşireti (Şavak, Şakak veya Şekak) olarak bilinen bu aşiret , Türkiye-Irak-İran üçgeninde yaşayan Şikak aşiretinin Anodolunun orta kısımlarında yaşayan bir koludur. Kurmanci'nin Şıkaki lehçesini ve dımıli lehçesi konuşurlar.özellikle Çemisgezek, Pertek ve çevre köylerinde yaşamakta olan genel anlamda "Şavaklılar" sıfatıyla adlandırılan bu topluluklar göçebe olarak yaşar, geçimlerini hayvancılıkla sağlarlar. Bazı kişiler Şavaklıları Oğuz Türklerinin bir kolu olarak ifade etsede, bu kaynağı doğrulayan bir belge yoktur. Şavaklıların bağlı olduğu Şikakiler aslen İran'ın Mazenderan bölgesinden gelen kürt tarihinin en büyük aşiretlerinden biri olan Reşwan (Rışwan) aşiretinin bir kolu olan Şikakilerden ayrılma oldukları bilinmektedir. Alevi ve Sünni mezheplerini birlikte içinde bulunduran hoşgörü örneği arzeder. Asıl memleketleri Tunceli nin Çemişgezek ve Pertek ilçeleri olmasına rağmen büyük göçler sonucu başta Elazığ'ın kuzeyi,Bingöl ,Dersim ve Erzincan olmak üzere Konya, İstanbul, Ankara, Adıyaman, Sivas gibi illere yayılmışlar. Türkiye deki Şavaklıların nüfusunun 100 000 i aştığı tahmin ediliyor. Kırsal kesimde geçim kaynakları küçükbaş hayvancılıktır. Ayrıca göçebe yaşamı günümüze taşıyabilmiş bir topluluktur.1573 yılında padişah fermanıyla Diyarbakır'dan Çemisgezek ve Pertek bölgelerine gönderildikleri tahmin edilmektedir.Osmanlı arşivlerinde şakak, şakaki, şakakyan adında bir aşiretin ve aynı şekilde şakak, şakağı, şakali adındaki bir cemaatin adı geçmektedir.Konar-göçer ekrad taifesinden oldukları belirtilen bu aşiretin yerleşim yerleri olarak Kilis, Diyarbakır, Erzurum, Musul, Halep, Çildir, Aksaray, Kars, Van, Hakkari, Mardin, Rakko, Ergani gösterilmektedir.Bu husus Şerafname de teyid edilmektedir.Ayrıca bu aşiretin Tuncelinin Pertek ve Çemisgezek ilçelerinde Şekakan adıyla anılan bir kolunun bulunduğuda söylenmektedir ki bunun bugün buralarda yaşayan Şavak aşireti olması gerekir.
Konuştukları lisan Kurmanci'nin Şıkaki şivesi, kendisine has yumuşak tonlar içerir. Bu şive Malatya, Adıyaman, Sivas ve İç Anadolu daki Kurmanc aşiretlerinin konuştukları şivelere benzerlik gösterir.
Araştırma sürüyor ilave ve düzeltmeler yapılacaktır. Kaynak:Kısmen Şavak-der ve vikipedia
Derleme:Memedé Kazım
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)
ŞEKAK - ŞAVAK AŞİRETİNİN KISA TARİHÇESİ:
YanıtlaSilİslamı ilk kabul eden aşiretlerden biri olan Şekak- Şikaki- Şavak Aşireti, Hz. Ömer (r.a.) zamanında islam İslam dini ile müşerref olmuşlardır. Yazılı kaynaklarda Eyyübiler zamanında Eyyübilerin en büyük aşiretleri içerisinde adı zikredilir. Ana dilleri Kürtçenin Kurmançki şivesi olan Şekak - Şakaki Aşireti, Eyyübiler döneminde Hasankeyf ve Cizre bölgelerinde yoğun olarak yaşamakta olup, Ehli sünnet vel cemaat mensubudurlar. Osmanlı zamanın da ise, Cevdet TÜRKAY'ın Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak , aşiret ve cemaatler adlı eserde " Konar-Göçer Ekrad Taifesinden oldukları belirtilen Şakak , Şakaki, Şakakyan adlı aşiret zikredilir ve bu aşiretin Kilis, Diyarbekir, Erzurum, Musul,Halep, Çıldır, Hısn-ı Keyf Sancağı (Diyarbekir Eyaleti) Aksaray Sancağı, Kars, Van Eyaleti, Hakkari Sancağı,Mardin Rakka, Ergani(Diyarbekir) de yaşadıkları belirtilmektedir." Osmanlının ilk dönemlerinde bir kısmı yarı göçebe olan aşiret, hayvancılıkla uğraştıklarından ,Osmanlı imparatorluğu, aşiretin bu kısmına , imparatorluk sınırları içerisinde hayvancılığa elverişli olan yerleri tahsis ederek, küçükbaş hayvancılığın bir çok bölgede yapılmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde yerleşik olarak yaşamakta oldukları bazı bölgelere ,Osmanlının ilk dönemlerinde yerleşmişlerdir. Günümüzde aynı isim ile anılan aşirete mansup insanlar, Ülkemiz Türkiye nin yanı sıra , Suriye İran ve Irak'da yaşarlar. Ülkemiz Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin hemen hemen tüm illerinde yoğun olarak yaşayan aşiret ile İran ,Suriye ve Irak taki aşiret mensuplarnın tümü Ehli sünnet vel cemaat(Sünni) inancına mesupturlar. Yine Tuncelinin Pertek ve Çemişgezek bölgelerindeki Şavak (Şekak) aşiretinin köylerinin büyük kısmı Ehli Sünnet vel cemaat (Sünni) inancına mensup olup; çok az bir alevi kesimde hayvancılıkla uğraştıklarından kendilerini şavak aşiretinden sayarlar. Şavak (Şekak) aşiretinin Diyarbakır bölgesinden yaklaşık 520 yıl önce padişah fermanı ile Çemişgezek ve Pertek bölgelerine gönderildikleri rivayet edilir. Büyük çoğunluğu küçükbaş hayvancılıkla uğraşan aşiretin, Elazığ,Tunceli ve Erzincan kolu, Türkiyedeki meşhur Şavak (Şakak) Tulum Peynirinin üreticisi olup; bu meşhur peynir, aşiretin ismi ile bilinir. Ayrıca aşiretin Pertek ve Çemişgezek kolu , Elazığ, Erzincan, Adıyaman, Sivas, Erzurum vs. gibi illere ve bu illere bağlı bir çok ilçe ve köylere yayılmıştır. Aşiretin ismi ise yüzyıllardır Şekak olarak bilinir ; son 70 yıl içerisinde ise Şekak isminin yanısıra aşirete Şavak'ta denilmektedir. Osmanlı dönemine ait yazılı kaynaklardan faydanılılarak yazılmış eserlerde ise aşiretin Osmanlı zamanındaki ismine ise Şakaklu aşireti denilmektedir.
ŞEKAK-ŞAVAK AŞİRETİNİN KISA TARİHÇESİ 2
YanıtlaSilAşiretin tarihi ile ilgili yorum kısmına yazacağım bu yazı, bir yazılı kaynakta olan Şekak - Şakaklu aşiretinin Pertek ve Çemişgezek kolu ile ilgili olan bilgileri olduğu gibi eserin ismini ve yazarınıda belirterek yazıyı kitapta olduğu gibi yazarak, internet sitenizdeki şavak aşireti ile ilgili yanlış yazılmış olduğunuz bilgileri düzeltmeniz için faydalı olacağı düşüncesiyle yazıyorum; İnşallah faydalı olur.
"ŞAKAKLU CEMÂ'ATİ : Defterlerde "Cemâ at-i Şakaki" veya "Şikaki" ya da "Şafak" şekillerinde geçen bu cemâ'atin bugün yine Çemişgezek ve çevresinde yaşayan Şavak aşireti olduğu anlaşılmaktadır. Konar-Göçer Ekrâd taifesinden olduğu belirtilen bu cemâ'at XVI. Yüzyılda 9 ayrı köyde yaşamaktaydı. Bunlardan Havik nahiyesine tâbi Korkud-ı Ulya köyünün dışındakilerinin tamamı Belde nahiyesinde bulunuyordu. Tahrirlere göre Şakak aşireti 1518'de 191 hane ve 59 mücerred, 1523'te 189 hane ve 34 mücerred, 1541 tarihinde ise 285 hane ve 160 mücerred nüfusa sahipti. 1566 tarihinde ise Şakak aşiretine bağlı hiçbir köyün yazılmamış olduğu görülmektedir."
KAYNAK ESER (KİTAP): Prof. Dr. Mehmet Ali ÜNAL'ın XVI. (16.) Yüzyılda Çemişgezek Sancağı adlı kitabı.
NOT: Prof. Dr. Mehmet Ali Ünal'ın yazmış oldğu kitapta birde 16. Yüzyılda Çemişgezek Sancağında bulunan tüm köylerin hangi dine mensup olduklarını gösteren birde harita bulumakta ve bu haritada Şakak - Şikaki- Şakaklu aşiretinin tüm köyleri Müslüm yani Müslüman olarak gösterilmiştir.