Pijan,Pican,Pejan Aşireti

Pijan –Pican –Piji-Pici –Biji –Bici =(İsfahan yakınlarında bir şehir ismidir.) gibi isimlerle anılan bu kabile günümüzde müstakil bir aşiret statüsüne kavuşmuştur. Pijanlara bu ismin veriliş nedeni onların Pijan =Biljan şehrinden olmaları nedeni iledir. Bijan veya Pijan; Hınıs kazası yakınlarında bir kale İsimidir. İşte bu kalede oturan tüm halka Pijaniler denir. Bu gün Doğu ve Güneydoğunun birçok bölgesine dağılmış bir aşiret olan Pijaniler aslında Süyemani Beyliğinde yer alan Berazilerin bir kabilesidir. Pijanilerin Doğu Anadolu’da Müküs, İsbayerd ve Hizan’da birer beylik kurdukları bilinmektedir. Pijanlardan üç kardeş veya amca çocuğu oldukları söylenen bu beylerden ilki Del Bey kılıç zoruyla ve bir kısım Pijanlı arkadaşıyla Hizan’ı zapt eder. Oradaki aşiretlerden Nemiriler çaresiz boyun eğmek zorunda kalır. Timur’un oğullarından Şahruh’un Azerbaycan seferi sırasında Bitlis beyi ile beraber Hizan beyi Piji Süleyman Bey de Şahruhu karşılar (1421). Bu karşılama ve hürmetten memnun olan Şahruh çeşitli hediyeler vererek onların yerlerinde kalmasını temin eder. O dönem Piji reisi Mir Melik iktidardadır. Daha sonra Melik’in istifasıyla yerine oğlu Melik Davut geçer. Davut’un Hizan’da Bidadiye isminde bir medrese inşa ettiği bilinmektedir. Davut’tan sonra yerine Ahmet Bey geçer. 39 yıl gibi uzun süre iktidarda kalan bu bey Kanuni Sultan Süleyman’a diğer aşiretlerle beraber biat ederek tabiiyetini bildirir. Kanuni de bir fermanla bu beyi Hizan bölgesine Osmanlı valisi olarak atar. Bu ailenin son idarecisi Hizan’da Zeynel Bey’dir. O da Sultan İkinci Selim’le görüşmeye gider ve İstanbul’da vefat eder. Diğer bir Pijan beyliği Müküs’dür. Üçüncü Pijan beyliği ise İsbayerd kasabası beyliğidir. Bunlar 1005’ten 1597 yılına kadar bu şehirlerde reislik yapmışlardır. Pijanların Beraziler içinde yer alan kabilesi Süleymani Beyliği’nin dağılmasıyla önce Süleymaniye şehrine yerleşmeye çalışmışlardır. Fakat orada tutunamayınca 1700 yılında Osmanlı idaresi tarafından Suruç Berazilerinin içine getirilmiş ve Suruç’ta 16 köye yerleştirilmişlerdir. Reisliklerini ise Hac Hıdır ailesi yüklenmiştir. Bılındiler, meşkanlar, Atuşakları, Cımıkan, Hacisan, ve Beşaltı isimli kabilelerden oluşurlar. Bu aşiretten Reşit Bey son Abdulhamit Han döneminin Hamidiye alayları kaymakamıdır. Fakat ne yazık ki bölge şair ve tarihçilerinin kendisiyle ilgili pek de iyi kanaat sahibi olmadıkları görülmektedir. Reşit Bey Beraziler arasında hakkaniyet ölçüsünde bir Hamidiye alay taksimatı yapmamış böylece diğer altı Berazi aşiretin şimşeklerini üzerine çekmiştir. Hatta alayları kullanarak söz konusu Berazi aşiretlerine çeşitli zulümler icra etmiştir. Bu zulümlerin başında asil atların zorla alaya demirbaş olarak alınması meselesidir. O dönem çok kıymetli olan asil atların hiçbir paha ödenmeden bu şekilde Hamidiye alayları demirbaşına alınması onun hapse atılmasına da sebebiyet vermiştir. Berazi şairi Baki Xıda (Baki Hıdır)’ın besteleyip müzik haline getirdiği Xalo isimli bestede Reşit Bey’in hapis macerasını şöyle anlatılır. Reşit Bey, Hamidiye alay kaymakamı sıfatıyla Berazi aşiretlerinden asil atları toplamaya başlamıştı. Beko’yi Ayşebuki isimli bir fakir şahsın da asil atını elinden aldı. Beko tüm yalvarmalarına rağmen atını kurtaramayınca kılıcını çekerek Reşit Bey’e saldırdı. Fakat muhafızlar tarafından yakalanarak elleri ve ayakları bağlandı. Reşit Bey atların demirbaşa kaydını onaylayan dağlama mührünü bu fakir adamın da kıçına vurarak ona işkence etti. Gücünün yetmediğini anlayan Beko devrisi sabah kadın elbisesi giyerek tüm aşiret reislerini bir bir ziyaret edip “ben artık kadınım bir mert ve kahraman erkek arıyorum” diye Reşit Bey’in aleyhinde propaganda yapmaya başladı. Bu şekildeki bir propagandası tuttu ve yüzlerce aşiret ve kabile reisi Urfa’ya giderek Reşit Bey aleyhine Bab’iâliye Sultan Abdülhamit Han’a telgraf ve mektuplar yolladılar. Böylece Reşit Bey bir gece evinden alınarak Urfa’da zindana atıldı ve tüm yetkileri elinden alınmış oldu. Pijanların Kurtuluş Savaşı dönemindeki reisleri ise Galip Bey’dir. 2000' Doğru Dergisinin 1987 yılında hazırladığı Aşiretler Raporun'da Pijan Aşireti için şu bilgileri vermektedir; Nüfusları:8.463 kişi(1987 Yılı itibari ile),Dilleri:Kırmaç Kürtçesi, Din:İslam(Hanefi),İleri gelen aileleri:Yüksel Ailesi,Yönlü Köyü. Oturdukları yerler: Urfa Merkez ilçesi;Geçitköy,Göbekli,Överler köyleri Bozova İlçesi:Taburcu,Pirhali Köyleri, Birecik İlçesi:Haydarahmet,Yuvacık,Kocaeli, Almaşar,Durucak, Mezraköy Suruç İlçesi:Tokçalı,Yönlü,Kırmıt, Aşağı Karıncalı, Yukarı Bostancı,Keberli,Karataş ve Zeyrek köyleri. Suriyedeki kolları ile ilişkileri vardır, kürt isyanlarına katılmamışlardır. Derleme:Memedé kazım