D.Beyazıt merkez olmak üzere İran ve Türkiye sınırının iki yanında dağınık olarak yer alan ve aslen İran kökenli olan Celali aşiretinin kollarından biridir. üç ana bölümden Helikan, aşireti Bırxıkan ve Sakan aşiretleri ile beraber Celali aşiretinin temel aşiretlerini oluştururlar.
Başta Geloyi (Ciloyi) Gêloi aşireti olmak üzere, Helikanlı aşireti irili ufaklı bir çok aşiretten meydana gelir. Ancak bu aşiretlerin çoğu altıncı veya daha yüksek dedede birleşirler. Örneğin D.Beyazıt yöresinde ikamet eden Qotan aşireti lideri Hüsrev Konyar Bey’le, Helikan aşiretinin başka bir alt grubundan Emoya Xelit Ağa (İran’daki Helikan aşireti lideri Xalıt Ağa’nın oğlu) şecere sistemi esas alındığında “Kör Xelef” adlı dedede birleşiyor.
Qoto Ağa’nın zürriyeti daha sonraki yıllar “Qotanlılar” olarak ayrı bir alt grup olarak ayrılmış ve bu isimle bugün bölgede geniş bir aşiret olarak örgütlenmiştir.
Hüsrev Konyar Bey’in dedesi Ahmed Ağa, tüm Helikan aşiretine liderlik yaparak Hamidiye Alay komutanı olmuştu. Bir çok aşirette olduğu gibi Helikan grubu içinde de eskiden yöneticilik yapmış “Torun” tabir edilen bir bey ailesi vardı: Bugün Kağızman’da yaşayan Cumkan aşiretinden Mala Beyrê, Helikan aşiretine bu anlamda liderlik yapmıştı.
Bugün Iğdır’ın Hasanhan köyünde oturan Helikan grubu, Cındiyan alt gurubuna dahil olup, Xalıt Ağa’nın büyük dedesi Hasan Beg’in Evlo adlı oğlunun zürriyetindendirler. Bu yüzden bunlar “Evlolar” olarak da bilinir.
Helikanlı aşiret grubunu meydana getiren her alt grup belli bir bölge ve yerleşim birimine sahiptir. Örneğin Elyan aşireti yoğunluklu olarak Orgof (Suveren) köyünde ikamet etmektedirler. Bir diğer özellikte, alt grupların zamanla parçalanması ve buradan ayrılan aşiretlerin bağımsız bir kimlikle grupta yer almasıdır. Örneğin Mısırkan, Pilekan ve Qada Reş adlı gruplar aslında Gelturan oymağının alt birimleridir ama zamanla ayrı bir aşiret olarak örgütlenmişlerdir.
Bu türden aşiret gruplaşmasının bir diğer özelliği de bazı aşiretlerin dışarıdan gelerek grupta gönüllü olarak yer alması veya iç çatışmalar nedeniyle mensubu olduğu aşirete küsüp Helikan aşiret ağacı içinde kendisine yakın gördüğü başka bir aşirete gidip onunla birleşmesidir. Örneğin Mala Meydo grubu Sule-Etima’dan ayrılıp Gelturan grubuna dahil olmuştur.
Dışarıdan gelip gönüllü olarak Helikanlı aşiretine dahil olan gruba örnek olarak da
Geloi aşireti buna bir örnek olarak gösterilebilir.
1987 yılında yayınlanan aşiretler raporunda, Taşlıçay, taşkeser köyü ile Tutak'ın Tanyolu(Adakent) köylerinde yaşayan helikanlıların nüfus'u 400 kişi, civarında,
Kars Merkez,Aralık,(Hasanhan Köyü) Tuzluca ilçesi(Bahçecik ve Bahçelimeydan Köyleri), Taşburun bucağında yaşayan Helikanlıların nüfusu ise 22.800 kişi civarında olduğu belirtilmiştir. Yine aynı aşiret raporun düşünceler kısmında ise şu bilgiler verilmiştir: Zilan gurubu aşiretlerinden Celalilere yakındırlar.Tamamı müslüman olup Şafii mezhebine bağlıdır. Dilleri Kırmanci kürtçesidir. İran daki Helikanlılar ile bağlantıları vardır. Ağrı isyanına katılmışlardır, yarı göçebe olup, Yazın Ağrı ve Aladağlara yaylaya giderler.
Kaynak:1-Iğdırsevdası.com
2-2000'e doğru Dergisinin Aşiretler raporu
Araştırmalarımız sürüyor,İlave ve düzeltmeler yapılacaktır.
UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.Qoto Ağa’nın zürriyeti daha sonraki yıllar “Qotanlılar” olarak ayrı bir alt grup olarak ayrılmış ve bu isimle bugün bölgede geniş bir aşiret olarak örgütlenmiştir.
Hüsrev Konyar Bey’in dedesi Ahmed Ağa, tüm Helikan aşiretine liderlik yaparak Hamidiye Alay komutanı olmuştu. Bir çok aşirette olduğu gibi Helikan grubu içinde de eskiden yöneticilik yapmış “Torun” tabir edilen bir bey ailesi vardı: Bugün Kağızman’da yaşayan Cumkan aşiretinden Mala Beyrê, Helikan aşiretine bu anlamda liderlik yapmıştı.
Bugün Iğdır’ın Hasanhan köyünde oturan Helikan grubu, Cındiyan alt gurubuna dahil olup, Xalıt Ağa’nın büyük dedesi Hasan Beg’in Evlo adlı oğlunun zürriyetindendirler. Bu yüzden bunlar “Evlolar” olarak da bilinir.
Helikanlı aşiret grubunu meydana getiren her alt grup belli bir bölge ve yerleşim birimine sahiptir. Örneğin Elyan aşireti yoğunluklu olarak Orgof (Suveren) köyünde ikamet etmektedirler. Bir diğer özellikte, alt grupların zamanla parçalanması ve buradan ayrılan aşiretlerin bağımsız bir kimlikle grupta yer almasıdır. Örneğin Mısırkan, Pilekan ve Qada Reş adlı gruplar aslında Gelturan oymağının alt birimleridir ama zamanla ayrı bir aşiret olarak örgütlenmişlerdir.
Bu türden aşiret gruplaşmasının bir diğer özelliği de bazı aşiretlerin dışarıdan gelerek grupta gönüllü olarak yer alması veya iç çatışmalar nedeniyle mensubu olduğu aşirete küsüp Helikan aşiret ağacı içinde kendisine yakın gördüğü başka bir aşirete gidip onunla birleşmesidir. Örneğin Mala Meydo grubu Sule-Etima’dan ayrılıp Gelturan grubuna dahil olmuştur.
Dışarıdan gelip gönüllü olarak Helikanlı aşiretine dahil olan gruba örnek olarak da
Geloi aşireti buna bir örnek olarak gösterilebilir.
1987 yılında yayınlanan aşiretler raporunda, Taşlıçay, taşkeser köyü ile Tutak'ın Tanyolu(Adakent) köylerinde yaşayan helikanlıların nüfus'u 400 kişi, civarında,
Kars Merkez,Aralık,(Hasanhan Köyü) Tuzluca ilçesi(Bahçecik ve Bahçelimeydan Köyleri), Taşburun bucağında yaşayan Helikanlıların nüfusu ise 22.800 kişi civarında olduğu belirtilmiştir. Yine aynı aşiret raporun düşünceler kısmında ise şu bilgiler verilmiştir: Zilan gurubu aşiretlerinden Celalilere yakındırlar.Tamamı müslüman olup Şafii mezhebine bağlıdır. Dilleri Kırmanci kürtçesidir. İran daki Helikanlılar ile bağlantıları vardır. Ağrı isyanına katılmışlardır, yarı göçebe olup, Yazın Ağrı ve Aladağlara yaylaya giderler.
Kaynak:1-Iğdırsevdası.com
2-2000'e doğru Dergisinin Aşiretler raporu
Araştırmalarımız sürüyor,İlave ve düzeltmeler yapılacaktır.
Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan sitemiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...
Geloyilerin soyu celali mi pinyanişi mi konfederasyonu demiyorum soyyy!
YanıtlaSilBaşimi aşiretini unutmuşsunuz.başimi aşireti xelki aşiretinin alt koludur.
YanıtlaSilKağızman da xelkilere liderlik yapan cumka değil kor xelefin soyu mala xeleftir soyadları Adıyaman şu Karacaören köyünde yaşıyorlar adları kor xeleften dolayı mala xeleftir hacı Muhammed in 8 tane oğlu vardır büyük bir ailedir
YanıtlaSilxelki xelikan aşiretinin en yiğitleri ve ağaları ığdır/tuzluca/kıznefer köyünde kemal pusa ve çocuklarıdır araştırın! kemal pusa mehmed oğlu yanı heci mihemed xalit ağanın gerçek torunlarındandır
YanıtlaSilSenin rahmetli dedenin adını duydum bizde xelki' yiz kôr xelefin torunlarıyız soyadımız adıyaman kağızman karacaören köyündeyiz bizimkilere sizinkiler ile birlikte çok savaşmışlar hem devlet ile hemde kaçklar ile yanlış hatırlamıyorsam senin dedenin 12 tane oğlu varmış heci mıhık diyorlarmış benim dedem heci ozman babası heci Mıhemed büyüklerine sor tanırlar sizinkiler İstanbul taşınmış yanlış hatırlamıyorsam evet ağalık o zamanlarda bu iki ailenin elindeymiş mala beyreye gelirsek kendine sahip çıkamamış bize mi ağalık yapacaklar.
SilMala Beyrê aşiretinin Xelkilere ve Cunkalara zamanında Nevo Ağa ve oğullarından Serheng ile Emer Ağa ile liderlik yaptığı doğrudur fakat Mala Beyrê aşireti hiç bir aşirete bağlı değildir. Bizim soyumuz farklıdır dedelerimiz asla cunkayız yada celaliyiz demezdi bunlar son zamanlarda ki asılsız iddialardır. Dedem derdi biz Kağızman-Sürmeli arasında 5 köyde ve Ardahan’da Hanakta 2 köyde varız derdi anlattıklarına göre Bingöl Kiğı’dan gelmişiz Beyro dedemizin abisi Fero Ağa’nın torunları Mala Fera derler Muş Varto ve Bingöl Kiğı bölgesinde yaşarlar zamanında bizim dedeler onlardan kopup gelmişler Kağızmana
YanıtlaSilMala beyre kendi dedesinin intikamını alamadı biz aldık mala beyre ne zaman bize axalık yapmış mala beyre celalilere bağlı değil sahipsiz bir ailedir sadece kendi köylerinde garibanlara axalık yapmıştır
SilXelkiler iran suriye ırak türk devleti ile savaşmış boyun eğmemiştir mala beyre dediğin aşiret değil bir aile dir adından da anlaşılacağı üzere: beyrenin evi' dir zamanında öldürülen dedelerinin intikamını almayıp intakmını celali federasyonuna bağlı xelki aşireti mensupları almıştır eskiden yukarı dut bizim elimizdeydi bunlar gelip 30 kişi 1 kişden dayak yiyip giderdi yalan yanlış bilgiler vermeyin millete
YanıtlaSil