HELİKAN, XELKİ (CELALİ KOLU)

D.Beyazıt merkez olmak üzere İran ve Türkiye sınırının iki yanında dağınık olarak yer alan ve aslen İran kökenli olan Celali aşiretinin kollarından biridir. üç ana bölümden Helikan, aşireti Bırxıkan ve Sakan aşiretleri ile beraber Celali aşiretinin temel aşiretlerini oluştururlar.

Başta Geloyi (Ciloyi) Gêloi aşireti olmak üzere, Helikanlı aşireti irili ufaklı bir çok aşiretten meydana gelir. Ancak bu aşiretlerin çoğu altıncı veya daha yüksek dedede birleşirler. Örneğin D.Beyazıt yöresinde ikamet eden Qotan aşireti lideri Hüsrev Konyar Bey’le, Helikan aşiretinin başka bir alt grubundan Emoya Xelit Ağa (İran’daki Helikan aşireti lideri Xalıt Ağa’nın oğlu) şecere sistemi esas alındığında “Kör Xelef” adlı dedede birleşiyor.

Qoto Ağa’nın zürriyeti daha sonraki yıllar “Qotanlılar” olarak ayrı bir alt grup olarak ayrılmış ve bu isimle bugün bölgede geniş bir aşiret olarak örgütlenmiştir.
Hüsrev Konyar Bey’in dedesi Ahmed Ağa, tüm Helikan aşiretine liderlik yaparak Hamidiye Alay komutanı olmuştu. Bir çok aşirette olduğu gibi Helikan grubu içinde de eskiden yöneticilik yapmış “Torun” tabir edilen bir bey ailesi vardı: Bugün Kağızman’da yaşayan Cumkan aşiretinden Mala Beyrê, Helikan aşiretine bu anlamda liderlik yapmıştı.
Bugün Iğdır’ın Hasanhan köyünde oturan Helikan grubu, Cındiyan alt gurubuna dahil olup, Xalıt Ağa’nın büyük dedesi Hasan Beg’in Evlo adlı oğlunun zürriyetindendirler. Bu yüzden bunlar “Evlolar” olarak da bilinir.
Helikanlı aşiret grubunu meydana getiren her alt grup belli bir bölge ve yerleşim birimine sahiptir. Örneğin Elyan aşireti yoğunluklu olarak Orgof (Suveren) köyünde ikamet etmektedirler. Bir diğer özellikte, alt grupların zamanla parçalanması ve buradan ayrılan aşiretlerin bağımsız bir kimlikle grupta yer almasıdır. Örneğin Mısırkan, Pilekan ve Qada Reş adlı gruplar aslında Gelturan oymağının alt birimleridir ama zamanla ayrı bir aşiret olarak örgütlenmişlerdir.
Bu türden aşiret gruplaşmasının bir diğer özelliği de bazı aşiretlerin dışarıdan gelerek grupta gönüllü olarak yer alması veya iç çatışmalar nedeniyle mensubu olduğu aşirete küsüp Helikan aşiret ağacı içinde kendisine yakın gördüğü başka bir aşirete gidip onunla birleşmesidir. Örneğin Mala Meydo grubu Sule-Etima’dan ayrılıp Gelturan grubuna dahil olmuştur. 
Dışarıdan gelip gönüllü olarak Helikanlı aşiretine dahil olan gruba örnek olarak da
Geloi aşireti buna bir örnek olarak gösterilebilir.

1987 yılında yayınlanan  aşiretler raporunda, Taşlıçay, taşkeser köyü ile Tutak'ın Tanyolu(Adakent) köylerinde yaşayan  helikanlıların nüfus'u 400 kişi, civarında,
Kars Merkez,Aralık,(Hasanhan Köyü) Tuzluca ilçesi(Bahçecik ve Bahçelimeydan Köyleri), Taşburun bucağında  yaşayan Helikanlıların nüfusu ise 22.800 kişi civarında  olduğu belirtilmiştir. Yine aynı aşiret raporun düşünceler kısmında ise şu bilgiler verilmiştir: Zilan gurubu aşiretlerinden Celalilere yakındırlar.Tamamı müslüman olup Şafii mezhebine bağlıdır. Dilleri Kırmanci kürtçesidir. İran daki Helikanlılar ile bağlantıları vardır. Ağrı isyanına katılmışlardır, yarı göçebe  olup, Yazın Ağrı ve Aladağlara yaylaya giderler.

Kaynak:1-Iğdırsevdası.com
           2-2000'e doğru Dergisinin Aşiretler raporu



Araştırmalarımız sürüyor,İlave ve düzeltmeler yapılacaktır.

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan sitemiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...