GRAVİ, GIRAWİ, GERAVİ AŞİRETİ

..

Gravi,Gırawi veya Gıraviyan olarak  tanınan bu aşiret tıpkı, Jirki (Cirki) Mamxuran, Gevdan,Ezdinan  ve Şemdinan aşiretleri gibi kökenleri  Selahaddini-i Eyyubi'nin mensubu olduğu  Rewadi aşiretine dayanan Hertoşiler'in  Hacı Mend kolundan ayrılmışlardır.

Irak Rewanduz taraflarındaki Xana Mezın denilen  yerden  Hakkari civarına göç etmişlerdir. Tamamı ile sunni olup kurmanci lehçesi (Hakkari şivesi) ile konuşurlar. Günümüzde nüfuslarının  15 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Ağırlıklı olarak Van,Hakkari ve Beytuşebap'ta yaşamaktadırlar.

Van merkez,Gevaş,  Gürpınar'ın Elkik(Kamışlı) Köyü, lezgin ağanın köyü olarak bilinen Noduz Mekoski Köyü.Üçdoğan (Eski ismi Zağ),  bölgelerinde oldukça sayıları fazladır.

17 Mayıs 1915 yılındaki Ermeni işgalinde Graviler Vanda büyük yararlılıklar göstermiş ve Vanın savunmasında  önemli bir rol oynamışlardır. Sultan Abdulhamit'in 1893 yılında  kurmuş olduğu Hamidiye alayları'nın çeşitli livalarında görev almışlardır.  Başkale ve Norduz Mirlivalarında Hertoşiler ile beraber  375 suvari ve 300 piyade olmak üzere 675 kişi ile katkı sağlamışlardır. Ayrıca Gewdanlar ile beraber Hakkari  Mirlivasında   toplam 500 kişi ile Hamidiye Alaylarına katılmışlardır

Graviler kendi aralarında Mala Şaxi ve Beytuşşebap kolu olmak üzere iki guruba ayrılırlar.

Beytuşşebap koluna bağlı aileler şunlardır:Mala Hacı Salih, Mala Mahmud, MalaEyşa, Mala Şakule, Mala Ekser, Mala Şeref, Mala teterxan , Gergeriler,Mala Hasane Tahir, Mala hamit ağa, Mala Miro, Mala Qesirke, mala Emer ve Mala Hemzo'dur.Mala Miro çoğunlukla Vanda ikamet ederler.

Mala Şaxi ise;Temır Ağa(Mala Şekır ağa bu aileye bağlıdır),Mala Qulixan ve  Mala Mala Heci'dir.

Kırsal alanlarda hayvancılık ve tarımla uğraşıp, yayla hayatı yaşarlar.  Komşu aşiretlerle ilişkileri gayet iyi olup barışçı bir aşiret  olarak bilinir. Eğitime meyilli
bir aşirettir.

Araştırmacı Kürdolog V.Martin Bruinesen,Gravilere ilişkin şu notları vermektedir: Gravi aşireti, Ertuşi Konfederasyonu’nda yer almasına rağmen bu konfederasyonun aşiretleriyle aynı kökten gelmez. Bu da bir aşiret konfederasyonunun içinde yer alan aşiretlerin sadece akrabalık bağlarıyla bir araya gelmediğini açıkça gösterir. Nitekim Pinyanişi konfederasyonunu oluşturan aşiretlerin çoğu arasında da böyle bir akrabalık bağı yoktur.
Ertuşi’nin herhangi bir üyesi Ertuşi konfederasyonu içinde kendini tanıtırken
mensup olduğu aşireti belirtir. Örneğin ya Gevdan, ya Jirki ya da Mamhuran aşiretinin üyesi olduğunu söyler. Fakat aynı kişi kendini yabancılara (özellikle Hakkari aşiretleri dışında) tanıtırken Ertuşi’ye mensup olduğunu söyler.
Ertuşi konfederasyonunun örgütlenmesinde dikkati çeken önemli bir nokta var: Şöyle ki, köken olarak Ertuşi konfederasyonundan olmadığı halde bu konfederasyonun başını çeken aşiret Gravi aşiretidir. Rus araştırmacı A.M.Menteşaşvili bu noktayı Gravilerin “soylu aşiret” sayılmasına ve diğer Ertuşi aşiretlerinin ağalarının bu aşiretin temsilcileri arasından seçilmesine bağlar (a.g.e.: 156). Hakkari’de Gravilerin soylu ya da lider aşiret sayıldığı doğrudur ancak her bir Ertuşi aşiretinin ağası ya da reisi kendi içinden seçiliyor.
Bu konuyla ilgili Lehmann-Haupt’un verdiği bilgiye göre Graviler daha Birinci Dünya
Savaşı öncesinde büyük bir politik ağırlığa sahiptiler (aktaran, Menteşaşvili, a.g.e.:156).28
Dolayısıyla bu soyluluk ve politik üstünlük faktörleri Gravilerin Ertuşi konfederasyonunun başını çekmesinde önemli rol oynamıştır.
Menteşaşvili, Gravi Aşireti’nin Hakkari ve Van’da Ertuşi Konfederasyonu içinde sahip olduğu ayrıcalığı, Van’da Alan Aşireti’nde de görmenin mümkün olduğunu belirtmiştir. Menteşaşvili’ye göre Alan Aşireti de ayrıcalıklı bir aşiret olup Graviler gibi yönetici aileleri ve sıradan halkın büyük bir kısmını oluşturmaktadır (a.g.e.: 150).

Derleme Memedé Kazım

Kaynak: Kısmen Ferhat Tekin Konya Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans tezi

Araştırmalarımız sürüyor, Düzeltme ve ilaveler yapılacaktır. Gravi aşireti ile ilgili, bilgi belge ve fotoğrafları  ekleyebilirsiniz

UYARI: SİTEMİZİN TÜM HAKLARI SAKLI OLUP, İNTERNET ÜZERİNDEN YAYIN YAPMAKTADIR.
İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEDEN KULLANILAMAZ.