Gerdi veya Girdi Aşireti

Kökenleri Millattan öncesine kadar dayanan kürt tarihinin en eski ve köklü aşiretlerindendir. M.Ö.400. yüz yılda yaşamış olan Yunanlı Komutan Xenophone ,Onbinlerin dönüşü (Anabasis) isimli yapıtında Mezopotamya’daki Fırat Havzasında bulunan Kunaksa’ya kadar olan coğrafyada gördüklerin anlatırken Gordiyene halkından bahseder. Bu ismin günümüzde Gerdi veya Girdi olarak telaffuz edildiği iddia edilmektedir. Bu güne kadar kolları ile beraber ismi tespit edilen hiçbir aşirete bağlı olmadığı veya herhangi bir aşiretin kolu olmadığı iddia edilse de Sir Mark Sykes Bu aşiretin İran topraklarında yaşayan en büyük kürt hanedanlarından olan Babanların bir kolu olduğunu yazar (Kaynak:Mark Sykes,The Kurdish Tribes of The Ottoman Empire) Bu aşiretin kökenlerinin Türk olduğuna dair bir takım söylentiler ortada dolaşıyorsa da bunu destekleyecek herhangi bir belge bulunamamıştır. Tamamen söylentiden ibaret olduğu tahmin edilmektedir. Merhdad R.İzady, "Kürtler" isimli eserinin 82.sayfasında Gerdilerin kürt olduklarını iddia ederek şu ifadeleri kullanır: Med İmparatorluğunun dağılmasından sonra ortaya çıkan Ahameni İmparatorluk yönetimi altında bir çok bağımsız kürt yönetimi doğmuştu. Tamamen bağımsız bir yapıya sahip olanlar arasında Batı Elbruz'daki Amard krallığı (Modern Kürt Amardlu/Amarlu bölgesi) ile kuzey-orta kürdistandaki(Modern Girdi kürtlerinin bölgesi) Gordealılar (Karduk,Carduchi, ve cardacian gibi farklı isimlerle bilinir) vardı. Bu ifadelerden anlaşılacağı üzere, Girdi veya gerdiler, gordealılar veya karduk kürtlerinin devamı bir kürt aşiretidir. (Kaynak:Merhdad R.İzady/ Arrian,Anabasis, III 23. 24 :Pliny NaturalHistory, VI.xviii 47:Diodorus, Library of history XIV.xvii.3-6) Kitabın 75. Sayfasında ise ;M.Ö.6.Yüzyıl başlarındaki Babil Tabletlerinde; Van Gölünün çevresindeki Qurtie veya KUrtie dağ krallığının Kasitler tarafından Feth edilmersinden sonra, Masallar Şehri olarak tanımlanan Kardak'yı kendilerine sadık olan muhafız bölgeler arasında saydılar. Kardaka'daki Bu kürt klan ismi zaman içinde evrime uğrayarak, Yunanlı tarihçilerin bahsettiği Kardukhoi/Carduchi, ve Romalıların söz ettiği Gordyene Kürtlerin Modern Girdi Klanı haline getirdi. İran, Ağrı İlinin kuzeyi, Kısmen Van, Muş, Hakkari, Şemdinli,Çukurca ve Hewler’in kuzeyi ile Köysancax etrafında yaşarlar. Ancak bir arada yaşamamalarına rağmen dağıldıkları bölgelerde Gerdi veya Girdi ismini muhafaza etmişlerdir.Yani başka isimler altında yeni kollar oluşturmak yerine, Gerdi veya Girdi ismini tercih etmişlerdir. Kürt araştırmacı ve yazar Muhammed Emin Zeki Beg Hewler ve köysancax mıntıkasında yaşayan Gerdilerin sayısını 1931 yılı verilerine göre 630 aile olarak vermektedir. Ancak İngiliz General ve Kürdolog-araştırmacı Sir Mark Sykes Bu aşiretin aile sayısını çok daha aşırı rakamlarla ifade etmektedir. Mark sykes 1906 yılında yazdığı eserinde İrandaki Gerdi aşiretini iki bölüm halinde ele alır. Birinci bölümde;Khosnao ve Wazna bölgelerindeki Gerdi aşiretinin 6.000 aileden oluştuğunu yazarken, Aşiretin genel karakteristik özelliklerinden şöyle bahseder; Bu bölgede yaşayanlar Ekseriyetle çobanlıkla geçinen çok çalışkan bir halktır, aynı zamanda tarımla uğraşan çok güçlü savaşçılardır, soygunculuk yapanları da var, bir kısmı çok zengin ve sağlıklıdırlar, Pers kılık kıyafetleri ile gezerler, korkunç derecede iyi at binicidirler, zenginleri Xoşnavi aşiretinden bir çok kimseyi yanlarında istihdam ederek çalıştırırlar, Yaz aylarını Wazna (Vazna ilçesi) mıntıkasındaki mer’a ve yaylalarında geçirirler, Ushsakkaf denilen yerde misafir ve konukları için güzel hazırlanmış konutları vardır. Bir kısmı sürekli burada yaşar, bir bölümü de Ain Kawa denilen yerin batısında bulunan 4 saat uzaklığındaki bir bölgede hayat sürerler, bunlar genelde aşırı atak soyguncu ve yol kesenlerdir. İkinci Bölümde ise; Bu bölümde bahsi geçen Girdi veya Gerdi'liler, yaklaşık olarak 1.200 hane civarında olup, Ushakkaf yöresindeki Babanlar ile beraber yaşarlar, Girdmamik denilen yerden buraya 60 yıl önce göç etmişlerdir.(Bu tarih 1840 yılına denk gelmektedir.) Bunlar artık yaz aylarında çadır kurmayı terk etmişler, ve çevredeki dağlarda yaşayanlardan değiller, yani konutlarda yaşarlar, çok çalışkan ve zengindirler, bu kol ana aşiret Girdiler ile hala karışık yaşarlar, Ushakkaf’taki ana aşiret reislerine her ilk bahar’da hediyeler göndererek bağlılık ve akrabalıklarını gösterirler. Araştırmacı Kaptan Hay ise Sadece Erbil (Hewler) civarında 20’den fazla köyleri olduğunu kaydeder. Gerdi Aşireti, Aynı zamanda Şemdinli bölgesinin en önemli aşiretlerindendir. 1930’lu yıllardaki Oramar isyanında liderleri Oğuz Bey vasıtası ile isyancılara büyük destek verdiği iddia edilmektedir. Burada yaşayan Gerdi aşiretinin bir kısmı’da sınırın öteki tarafında yaşamakta olup bir birileri ile iletişimleri devam etmektedir. Aşiretin bazı mensupları koruculuk yapmaktadır Gerdi Kürtleri toplu halde.1915