CİHANBEYLİ AŞİRETİ

..

 CİHANBEYLİ AŞİRETİ

  Şanlıurfa ili merkezi, Hilvan, Bozova, Konya, Sivas, Malatya, Elbistan ilçesi sınırları içinde yaşayan bir aşirettir. Tarih boyunca birçok defa yer değiştirmiş ve bazı dönemlerde sürgün edilmiş olan Canbeği aşireti mevcut eserlere Canik, Canbek, Canbeği, Cihanbeği, Conbeği gibi isimlerle kayda geçmiştir. Aşiretin asıl ismi Cihanbegi’dir.  28 şevval 1113 Hicri tarihli bir Osmanlı fermanıyla bir ara Urfa-Birecik- Suruç kervan yolu üzerinde bulunan Çarmelik Hanı civarında, Yoğunburç, Tozluca, köyleri sınırları içindeki eşkıyaya karşı konuşlandırılmışlardır. Bu fermanda Canbeğilerin Hudi, Zevali, Drejan, Korehori ve Kocuri kabilelerinin ismi geçmektedir. Dr. Fritz, Canbeğilerin tarihte İran’ın Mazenderan bölgesinde yaşadıklarını, söylemektedir. Adlarını ise Cihanbeglu olarak kaydetmektedir.  Yine Dr. Fritz’e göre Cihanbeglu aşireti Kürtzeban gurubuna mensuptur.

Bilindiği üzere İran ve Azerbaycan hudutları içinde yaşayan aşiretler iki kısım olarak kabul edilir. Bir kısmına Kürtzeban, ikinci kısmına Lorzeban ismi verilir. Türkiye, Suriye, Irak sınırları içinde yaşayan aşiretler ise Mıl ve Zil ismi altında iki grupta toplanır. Mazenderan Hazar Denizi’nin güney kısmında yer alan dağlık bir bölgedir. Cihanbeğlu aşiretinin ana vatanı gerçekten Mazenderan bölgesidir. Türkiye ve diğer memleketlere bu bölgeden göç etmişlerdir. Canbeklilerin Bingöl’de yaşayan kısmı 1000 kişilik bir nüfusun üzerindedir. Sivas Canbeklileri 4000’e yakın bir nüfusa sahiptir. Kangal ilçesi ve civarında yaşarlar. Amasya Merzifon ilçesi, Ankara Haymana, Konya Cihanbeyli, Urfa Hilvan, Kayseri Sarız ve daha birçok bölgede yaşayan bu aşiretin nüfusunu ve tarihteki aşiret yaşam seyrini takip etmek gayet güçtür. Tarih boyunca Cihanbegi aşireti birçok sürgün olayı yaşamıştır.

 Bu gün bildiğimiz bu sürgünlerin neden ve niye yapıldığı tarihi eserlerde pek açık değildir. Bu sürgünlerden biri 17. yüzyılda meydana gelmiştir. Güneydoğu Anadolu aşiretlerinden olup ve eskiden beri oturmakta oldukları Gerger kazasını terk ederek Çemişgezek, Pertek ve Sağman kazalarına tabi köylere gidip, ahalisini sürerek kendileri yerleşen Cihanbeyli, Şeyh Hasanlı ve Dede Sülü cemaatlerinin bu hareketleri, Çemişgezek Kadısı Mevlana Mehmet tarafından bir arzla İstanbul'a şikâyet edilmişti. Bunun üzerine 1705 yılında Cihanbeyli aşiretinin Rakka'ya sürülmesine gönderilen fermanla karar verildi.

 Bu ve buna benzer birçok sürgün ve bazen katliam yaşayan Cihanbeglilerin İran Mazenderan bölgesinden göç etmeleri Abbasi halifelerinden Harun Reşit dönemine rastlar.