Brukan Horasan Belh (Mezari Şerif /Afganistan) şehri yakınlarında bir belde adıdır.İsmini buradan alması muhtemeldir. Ancak Başka bir rivayete göre Karacadağ'dan göç ederken kürtçede akrabalarından ayrılma anlamına gelen "BIR" kelimesinden türetildiği anlatılmaktadır. İran Menşeyli bir çok kaynak Brukanlıları kürt tarihinin en büyük aşiretlerinden olan Celali Aşiretinden ayrılan bir aşiret olarak tanımlar.
Brukanlar 1600’lü yıllarda Siverek Karacadağ bölgesinde göçebe olarak yaşayan bir aşiret iken, aşiret reisi Şemdin Bey ile Osmanlı bölge komutanları arasında çıkan sürtüşmelerden dolayı Karacadağ’dan göç etmişlerdir. Göç esnasında Tendürek Dağları’nda aralarındaki sürtüşmelerden dolayı iki kola ayrılan Brukanların bir bölümü Erivan, Bakû civarına, diğer bölümü Makü ve Hoy bölgesine yerleşir. Bu göç olayından bir müddet sonra tekrar bugünkü Türkiye sınırlarına dönen (1919 -1933) Brukanlar birleşerek Van ve civarına yerleşir. Van civarındaki nüfusları 20.000’in üzerindedir. Şemdinli’de de bir kabileleri vardır. Burukan aşiretinin bir kısmı günümüzde Kazakistan’da yaşamaktadır. Kendi aralarında Bişke ve Karke diye iki kabileye ayrılırlar. Burukanlar Eyyubi devletinin asker aşireti olarak bilinir.
Günümüz sosyologlarına göre BRUKAN aşiretin bilinen tarihi 1600 lü yıllara dayanmaktadır. Brukan aşiretinin KARACADAĞ dolaylarından göç yoluyla dağıldığı TÜRKİYE DAHİL 7 ülke de varolduğu bilinmektedir.Türkiye de VAN başta olmak üzere DİYARBAKIR MUŞ KARS IĞDIR ŞEHİRLERİNDE KÖY YAPISI ŞEKLİNDE YAŞAMAKTADIRLAR.
Ayrıca ERMENİSTAN İRAN gibi ülkelerde yaşayan aşirete mensup kişilerin halen de TÜRKİYE de bulunan aşiret mensuplarıyla ilişkilerini sürdürmesi dikkati çekmektedir.Bu aşireti diğer aşiretlerden ayıran en önemli özelliği aşiret ağasının bulunmamasıdır.
Aşirete mensup insanların kendilerine reis olarak seçtikleri TÜRKİYE DE de yakından tanınan 20 yıl milletvekilliği yapmış eski meclis başkanı olan KINYAS KARTAL BEY dir.Aşiretin VAN da 115 köyü bulunmakla beraber KARS IGDIR şehirlerin de de birçok köyü bulunmaktadır.
Günümüzde aşiret yapısını mafyalaştırmaya çalışan ve birer oy kapısı olarak gören siyasiler aşiret yapısını kuklalaştırmaktadırlar.Yapımına başlanacak olan 20 bin avro hasılatlı BRUKAN filminin başrolünde SEAN CONNERY İN oynayabileceği söyleniyor.
Aşiretin TÜRKİYE de yarım milyonun üzerinde nufusu vardır. vanda bulunan aşiret üyelerinin başlıca soyisimleri,kartal aytin özğökçe kızıltaş kandaşoglu eryigit alıcı bukay yıldız erekın özhekti demir çinar uçar tuncil olgun, erbenzer bunlar sadece bazıları..
Hamidiye alaylarında Brukanlılar görev almamıiştır. Bunun nedeni ise Hamidiye Alayları kurulduğunda Brukanlılar o sırada Erivan da bulunmakta ve Kafkas cephesinde Rus birlikleri içinde Enver Paşaya karşı savaşa girmişlerdi. Kinyas Kartal'ın dedesi Bedir Bey Brukan Alaylarının komutanı olarak 93 harbinde Osmanlı kuvvetlerine karşı Rus saflarında yer almışsa da Savaş esnasında Fethi Bey Saf değiştirerek Enver Paşanın kuvetlerine katılmıştır. Ancak Harbi Ruslar kazanınca Osmanlı kuvvetleri dağılarak geri çekilir, Daha sonra alaylardan geri kalan 400 Brukan suvarilerinin başına Bedir beyin oğlu Fethi Bey (Kinyas Kartal'ın Babası) geçer.Fethi Bey Erzururmda Rüştu Paşa komutasındaki 9.Kafkas tümenine ilhak eder ve bu ilhaktan 3 gün sonra çarpışmada vurularak şehit düşer.(Prof.Ahmet Özer.Doğuda Aşiret düzeni ve Brukanlılar)
Her ne kadar Brukan aşireti Hamidiye alaylarında görev almamasına rağmen Bu aşiretin Kollarından olan Mamka aşiretinden Hasané Nado miralay rütbesi ile görev alarak Rus ve Ermeni güçlerine karşı Doğu anadolunun savunmasına katkıda bulunmuştur.
Hasané
BIRUKİ AŞİRETİNİN KOLLARI
Brukiler, Pirkiler, Beşkiler, Qutkiler, Xaskiler, Alkanlar, Réiska(Hejimkanlar) Elkalar, Hésénkélarda, Qırmızkiler, Karéliler, Şavlikliler ve Banokiler(Not: Banokiler aşireti 1520'li yıllarda Yavuz Sultan Selim döneminde Besiyanlı Şahsuvar yönetiminde Diyarbakır Silivan'dan gelen Banukiler ile karıştırlmamalıdır) Gelenekçi yapının giderek azaldığı, eğitime verilen önemin arttığı aşirette, göç eden kişiler gittikleri yerlerde gelenek ve görenek, yemek giyim ve düğünlerini devam ettirirler. Bırukiler Ayrıca "dengbejlik" yani sözlü anlatı geleneğini devam ettirerek yaşanan tarihsel olayları gelecek nesillere aktarırlar.
Bıruki aşiretinden Ağabeg'in oğlu Bekir Bey Hamidiye alaylarında görev yapmıştır. Erzurum kongresine katılan Bekir bey zamanında Brukanlılar, Gürpınar, Gevaş, Muradiye , Edremit Ağçak, Timar Van Merkez ve yaklaşık 130 köye yerleşmişlerdir. Onların bu bölgeye yerleşmelerinde Kazım Karabekir'in rolü olmuştur.
Admin Bıruki'nin Horasan ile falan alakası yok. Memani aşireti ikiye bölününce (bır - bune), İran'a giden kısmına Bıruki (ayrılanlar) denilmiş.
YanıtlaSilYani Bıruki, aslen Memani'dir. Memani'ye Badılli'de denilir.
En yakın akrabaları Redki aşiretidir. İki aşiret Karacadağ'dan çıkmışlar. Kökenleri birdir.
Evdakê Zeynıkê'de Memani'dir.
Maalesef Türk devleti Kinyas Kartal adına bir kitap hazırlayıp, kitapta ben Türküm demiştir. Kinyas Kartal buna itiraz edince de ailesi ile onu bir dönem batı illerine sürgün etmişler. 1990lı yıllarda ben Van'da üniversite okuyorken kendisi bizzat bize anlattı.
YanıtlaSil