BIDRİ,BİDURİ, BENİ BIDURİ AŞİRETİ

..

Bidri veya Beni Bidr-i Aşireti

Kökleri çok eskilere dayanan  bir aşirettir. İslamiyetin orta doğuya ve mezopotamya ya  yayılması ile  Arap yarım adası ile Basra körfezi arasındaki bir bölgeden  Mezopotamya ya  geldikleri bilinmektedir.  Peygamber Efendimizin  (Sav) torunlarından  Hazreti Hüseyin'in soyundan geldiklerini iddia ederler.Bazı kaynaklar ise  Bidri Aşiretinin Xerzan veya Ğarzan aşiretinin Beleki koluna bağlı bir aşiret olduğunu ve Bedirhan isimli bir şahsın torunları olduğunu anlatırlar.

Beni Bedir veya Bidri aşireti arap kökenli bir aşiret olmasına  rağmen Kürt aşiretleri içinde kalmalarından dolayı  ekseriyetle Kürtçe ve Türkçe konuşmaktadırlar. İslam  fetihleri ile beraber bölgeye gelen Beni Bekir, Gays, Beni Takhrip ve Beni Tamim Aşiretleri ile beraber  göç etmişlerdir.  Bidri’ler  ilk yerleşkeleri  Siirt ,Mardin,Tillo, Sason,Batman ve Hasankeyf yöresidir.  Kırsal’da yaşayanlar ile Diyarbakır’ın güneyi ile Batman ve Midyat civarına kadar olan bu arap aşiretleri  Hem Kürt Aşiretleri içinde hemde Mervani devleti içinde  zamanla kürtleştiler veya Kürt kültürü ile  değişime uğradılar. Ancak günümüzde hala arapça konuşan  kesimleri vardır.10.Asırda özellikle Mervani Kürt Devleti döneminde sarayda kürtçe konuşulmasıından dolayı da kürtleşmelerine etken olmuştur.  Daha sonra bu devlet içinde tıpkı kürtler gibi Beylikler ve Mirliklere bölünerek çeşitli boylara ayrıldılar. Bu mirlikler içinde kürtçe konuşulması ile  arap aşiretler arasında ciddi şekilde kürtleşme oldu. Bidri Aşireti Merwanilerin dağılmasından sonra  bölgenin hakimiyetini ele geçiren  ,Hamdani, Zengi  ve  Arap Ukeyli  Emirliklerin içinde  kalmayıp  Kürdistanın çeşitli  coğrafyalarına dağılarak Kürtlerin içinde ve Selçukluların  egemen oldukları bölgelerde yaşamayı tercih ettiler.

Malazgirt savaşı sonrasındaki sosyal hareketlenmeler dolayı Kürdistanın çeşitli  bölgelerine  dağılmalar başladı ve bir çok kollar türedi, bunların belli başlıları, Şego(Şégo), Yusuf Hemdık,Bedirghani, Cellali(Bu ismin ünlü Celali aşireti ile karıştırılmamamsı gerekir.Zira Celaliler farklı bir Kürt aşiretidir),Sormi,İsa İzbani,Nasıri, Babûri, azmiki,Sewéşi,Degnigi, Mughsi,,Resuliyan,Bilali,İzbani ve  yaqubi(Yada Akubi) gibi kollardan müteşekkildir. Bu kollar  Doğu  ve Güney doğu gölgelerine yayılarak çeşitli Beylik ve Devletlerin  himayesinde yaşamışlardır. Özellikle Eyyubiler döneminde Beni Bidri  aşireti önemli görevler üstlenmiştir. Duyumlara dayalı olup  kaynağı  belli olmayan  bazı bilgilere göre  Bidri’lerin bir kolu olan Şégo(Şego)'ların Selahaddin-i Eyyubinin Amcası Sirguh’un  torunları olduğundan bahisle kendilerine  Şigo veya Şego denildiğini iddia etseler de bu kaynak doğru değildir. Çünkü Selahaddin-i Eyyubi Şeddadiler soyundan olan Revadi veya Rawadi Kürtlerindendir.Bu aşiret Azerbaycan tarafından gelmiştir.

Muhammed Emin Zeki Beg 1931 yılında yayınlamış olduğu Kurd ve Kurdistan tarihi isimli eserinde, bu aşiretin kollarından Malaşégo,Bidri,Bozıkan ile Küryan kollarından bahseder.Bu kollardan Bozıkan'ların 180 aile ve Küryan'larında aynı şekilde 180 aileden oluşmakta olup,Bitlis ile Diyarbakır arasındaki coğrafyada yaşadıklarını ifade eder.

Bidri  veya Beni  Bedir olarak bilinen bu aşiret, günümüz de  özellikle Muş Hasköy ve köylerinde, (Simlak, Havadorik, Yekmal, migrakom) Batman,Sason  Siirt,Mutki,  Bitlis, Tatvan ve  Diyarbakır’ın bazı bölgelerinde  yaşamaktadırlar. Bidri’lerin Kollarından Şigo(Şego) Sason, Kozluk, Mutki ve Güroymak ilçe ve köylerinde Tatvan’ın bazı köylerinde yaşamaktadır.

Devletçi bir politika izldeikleri bilinen  Bidriler  Her iki cihan harbinde de doğu cephelerinde görev aldıkları ve çok sayıda şehit verdikleri anlatılır. Ancak Bidrilerin en büyük kollarından Şegolar özellikle Sason isyanında Derviş Ağa vasıtası ile ön ayak olarak isyana katılmışlardır.

Bulundukları bölgelerde yerleşik hayatı benimseyen  Bidriler, genelde halk arasında saygın bir aşirettir. İlim ve eğitime önem veren  doğunun   modern İslam kültünü iyi takip ederler. 

Kürtçe konuştukları gibi hala ana dillerini muhafaza edenleride mevcuttur. Türkiyenin muhtelif büyük şehirlerine dağılan Bidrilerin yanı sıra yurt dışında da yaşayanları vardır.

Derleme:Memedé Kazım

 

 

Araştırmalarımız sürüyor. İlave ve  düzeltmeler yapılacaktır. Seviyeli yorum ve ilave bilgilerinizi bekliyoruz. saygılarımızla 

 

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve  kaynak gösterilmeden  alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

 

Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan sitemiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz