Barava , Derhavi Aşireti

..

Aşiret Gercüş Hasankeyf yolu üzerinde Dicle nehri kenarındaki Dıfnê köyü ile doğuda Botan Çayının Dicle Nehri ne karıştığı bölge yakınlarına kadar olan kesimde yaşamaktadırlar.

Barava ismi ise, Kürtçede nehir (ber aw) kenarı anlamına gelmektedir. Aynı şekilde Bismil ile Sahur dağları arasında kalan, Dicle Nehrine kadar olan bölgeye de barava denmektedir.

Aşiretin liderleri Mala Şexe (derhawiler)dir. Heverka aşiretinin ağaları olan Mala şexe ler (Derhawiler). Hevêrka aşireti hiyerarşisinde aynı zamanda Seyyid de olduklarından “en asil” olarak kabul edilmektedirler.

Seyyid (Haseni) ve Kadiri oldukları rivayet edilen Derhawiler, Heverka yı yönettikleri dönemde Hawerka aşiret konfederasyonunun diğer asıl iki unsuru olan Dermemmıka Aşiretinin ağaları Keferzeli Mala İsmail ve Arabiyan aşireti ağaları olan Çelikli Mala aliyê Ramo ile iyi ilişki içinde oldular.

 

Rivayetlere göre Mala Şexê bölgeye gelmeden önce Irak Suriye hududunda Şengal dağı civarında bulunan Hayale mıntıkasındaki Karahasan köyünde ikamet ediyorlardı. Karahasan köyünden çıkan üç kardeşten biri olan Hasan, Suriyenin Cerrahe köyüne yerleşir. Ailenin Cerrahedeki en ünlü kişileri Hasanın soyundan olan Şex Abbas ve Şex İbrahim adlarındaki iki kardeştir.  İsminin Etman (Osman) olduğu söylenen ikinci kardeş ise, Nusaybin civarına yerleşir. İkinci kardeşin çocuklarından Mala Şex Bereket Bakisyan köyüne; Mala Şex Osman Tılhasan köyüne, bir kısmı ise Nusaybin bunisra mıntıkasına yerleşirler. Aşiretin hala yaşamakta olduğu barava bölgesine gelen, ilk kişinin ise Şengal dağı civarından çıkan kardeşlerin üçüncüsü olan, Eyyübün oğlu, Hasan olduğu ve bölgeye gelmeden önce bir müddet Derik ile Kızıltepe arasında bulunan Emmoerban köyünde ikamet ettiği rivayet edilmektedir. Eyyübün oğlu Hasan, Gerê köyüne yerleşir ve İsmail, Süleyman, Ali ve Osman isimlerinde dört oğlu olur. İsmail ve Süleyman Gerê köyüne Ali Kefer Albê’ye Osman ise Alinê ye yerleşir. Osmanın Hasan Mahmut Bereket ve Kasım isminde dört oğlu olur. Aşiretin lideri olan Hasan Derhaw köyüne yerleşir. Diğer üç kardeşi ise Alinê de kalır. Hasanın oğullarından Şexmus Keleğireê köyüne yerleşirken diğer oğlu Süleyman Derhaw da kalır. Son yüzyılda aşiretin ağalığını Süleymanın Oğlu, Halilin oğlu olan Osman Halilê Süleyman (Derhawi) yapmıştır.

Osmanê Halil Derhawi, iyilik severliği, adaleti ve cömertliği ile ünlüdür. Tahminen 1850 li yıllarda, Alika aşireti ağası Faris (Faris, Cimu’nun Babasıdır) ile Mahmudê Osmanê Hasan’ın oğulları olan, Fendi ve Beydo çatışırlar. Zaz Köyüne yerleşmiş olan Beydo, Faris’e yenilerek Zaz’ı terk etmek zorunda kalır. Zaz’da ikamet etmekte olan Derhawilerin bu tarihlerdeki liderleri, Şêr Beydo ve Amcasının oğlu Üzeyir’dir.

Mala Şêxê nin Zilan şeyhleri ile de akraba oldukları ileri sürülmektedir. Derhawilerin 1900’lü yıllardaki en ünlü ağaları Osmanê Halilê Derhawi’dir.

İkinci dünya savaşının sonunda 1945 yılında vefat etmiştir. Oğullarından Hızni Çınar, 1970’li yıllarda, il genel meclisi üyeliğinde  bulunmuştur. Osmanê Halilin hanımlarından Gulê, Raman aşiret ağası, Emine Perihan’in Kız kardeşidir. İkinci eşi Rahime, Miziz Exlê Mala Osman’dan Abdulkerimin Kız kardeşi, üçüncü eşi, Cewahir ise, Aliyê Remonun kızı ve Abdulkerimê Aliyê Ramonun kız kardeşidir. Osmanê Halilin annesi Sultanê de Aliyê ramonun ailesindendir. Osmanê Halilin kız kardeşi Lale Hanım, Abdulkerimi Aliye Ramonun Karısıdır. Lale Hanım vefat edince Osmanê halilin kızı Mencê ile evlenir. Raman Aşiret ağası, Emine Perihanê nin oğullarından Şükrü, osmanê halilin kızı hafize ile, diğer oğlu Hüseynê emin (Demirer) ise Osman halilin diğer kızı, Amşe ile evlenmiştir.