AŞİTA VEYA AŞİTİ AŞİRETİ

Konfedere olmayan, yani herhangi bir konfederasyon çatsında yaşamayan bir aşirettir.Suriye,Cizre ile Mardin yörelerinde yaşarlar.Berriye (Nusaybin ve Kızıltepe) yöresinin en büyük aşiretidir. Bu aşiretin isminin bu bölge’den geldiği kabul edilmektedir. Bu aşiretin köklerinin nereden geldiği bilinmemekle beraber Hakkari civarındaki Aşite (Çığ) bölgesi ile bağlarının olduğu ve Hakkari kökenli olabilecekleri söylenmektedir. Dolayısı ile Hz Halid Bin Velid ile bağlantılarının olma ihtimali oldukça yüksektir. Seyyid Şeyh Abdullah’ın ikinci oğlu Seyyid Şeyh Halid 1277h.-1861m. yılında Dârâ köyünde doğdu. Babasının medresesinde yetişti. Zamanının mühim bir alimi olup, aynı zamanda büyük bir mürşid idi. Babası tarafından Aşita Aşireti’nin irşad görevi kendisine verilmişti. İlkbahar ve sonbaharda olmak üzere senede iki defa, bu mıntıkayı ziyaret ederek halkı irşad ederdi. Güzel ahlaka ve güzel bir surete sahibti. Son derece mütevazi olup, hoşsohbet bir zattı. Herkesin mevkiine göre muamele etmesini çok iyi biliyordu. Yakınları ile güzel muamele eder, alimlere hürmet gösterip onları yüceltirdi, ihvanlarına hüsni iltifat gösterirdi. Cahilleri kötülüklerden nehyeder, ıslah olmaları için onlara dua ederdi. Amcasının kızı Sekine hanım ile evlendi. Ondan İzzu’d-din adında bir oğlu oldu. 1319h.-1901m. yılında henüz 20 yaşını geçmemiş olan bu oğlu Seyyid İzzu’d-din genç yaşta vefat etti. Tek olan bu oğlunun vefatına çok üzülmüş, fakat Allah’ın takdirine teslim olup, razı olmuştur. 1330h.-1912m. yılında Mardin’de vefat etmiş, Ceddi’nin yanında defnedilmiştir. Aşita isminin Kürtçede değirmen anlamına gelen “Aş” kelimesinden türetildiği savulmaktadır. Hewérki ve Dekşuri aşiretleri’de Aşita bölgesinin aşiretleridir.Berriye ve Suriye’de Bu iki aşirete Aşiti denilmiştir. Heverki ve Dekşuri isimleri Aşita dağıldıktan sonra ortaya çıkmıştır. Bu durumdan Dekşuri ve Hewerki aşiretleri de Aşita aşiretinin uzantıları olma ihtimali anlamı çıkıyor. Ancak bu konu tartışmalıdır. Aşit tarihi yüzyıllarca eskiye dayanan bir yerleşim birimidir. Midyat-Kerboran (Dargeçit) arasında bulunan zaz Köyü ile Sedef köylerinin kuzeyindeki Dayrkufan ile Hırmeyse Köyleri arasında kalan Aşita günümüzde harabe şeklindedir. Tarih boyunca Aşitanın defalarca yıkılıp boşaltıldığı rivayet edilmektedir. Bu bölgede Hem Hıristiyan ve hem de Müslümanların beraber yaşadığı sanılmaktadır. Çünkü halen her iki dine mensup mezarlıklar karşı karşıda bulunmaktadır. Rivayete göre Aşitanın son yıkılışı Ali Begé Por zamanında olmuştur. Ali eg’in İsmail e Nasır isminde iki oğlu vardı. Osmanlı veziri Şevket Paşa Aşit aşiretinin önemli şahsiyetlerindendir. Bu Paşa döneminde İrandaki Bajara Pasaporta sefer düzenlenmişti. Ancak Bu seferin akibetinin nasıl sonuçlandığı hakkında bilgi bulunmamaktadır.Aşitalıların zaman zaman Zazlı Süryaniler ile çatışmaları olmuş ve bir çok kere zaz köyü talan edilmiştir. Zazlılar bu durum karşısında Hasankeyf Emirine giderek şikayette bulunur ve Aşitalı saldırganların cezalandırılması isterler. Bölgede çok ünlü olan Qiçur ve Miçur isminde iki kardeş Aşitanın en önemli kahramanlarıdır ve bölgeyi güvenle korumaktadırlar. Bir gün Ali Begé Por’un akrabaları olan Bu iki kardeş Deyrasalib ve Delevri bölgesine ava giderken Hasankeyf Emiri Aşita’ya saldırarak burayı yakıp yıkar. Aşita yanarken çıkan dumanları gören Qiçur ve Mıçur Kardeşler ile Ali Bagé Por Hasankeyf Beg’inin adamlarına saldırırlar, çok çetin geçen çatışma’da yüzlerce kişi hayatını kaybeder. Ölenler arasında Qiçur ve Miçur kardeşler ile Ali Begé Por’ da bulunmaktadır.Rivayete göre bu çatışmada , adı ŞEMS olan kırk adet elleri kınalı yeni evli genç’te hayatlarını kaybetmişlerdir. Aşita’yı yıkıp yakan Hasankeyf Beyinin adının Hasan Kulab olduğu rvayet edilmektedir. Bu müthiş çatışmadan sonra Aşita dağılarak bir çok bav’lara bölünür. Halen Deyrkufanda yaşayan Mala Behlika’nın Ali Begé Por’un, Deyrik ve Zaz’da ise bazı ailelerin Qiçur ve Miçur’un soyundan geldikleri anlatılmaktadır. Hırmeysé’de ikamet eden Mala Xalo Hayına’nın de Ali Beg’é Por ‘un akrabaları olduğu ve ona ihanet ettikleri rivayet edilmektedir.Ancak bu söylemi doğrulayarak teyyid eden başka bilgi bulunmamaktadır. Deyrkufan, Barım,Hırmeysé ve Günase’de halen Aşitalılar vardır.Nusaybin ve suriye’deki Kasıka Aşireti ağalarından Mala Ahmed Yusuf Hasan’lerin de Aşiti aşiretinden olduğu ve sonradan Nusaybin ve Tılmınnar ve Tıl Yakup köylerine gittikleri söylenmektedir. Kaynak: 1-Altan Tan (Turabidin Berriyeye) 2-Mark Sykes 3-Hamidiler.com UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz. Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. sitemiz hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...