ALYA VEYA ELYA AŞİRETİ

Doğu Anadolu'da bir aşiret adı..Bilinen onca aşiretin tersine bu aşiret hiç bir zaman tarih sahnesinde aktif rol almamıştır.Sevgi ve saygıyı esas alan kendine has felsefesi vardır.Aşiretin merkezi Ağrı ilindedir fakat bir koluda Diyarbakır'ın Hazro ilçesinde bulunmaktadır.Yurdun birçok yerinde dağınık vaziyette olup gerektiğinde bir araya gelirler.Orijinal adı alfabedekiolmaya ê harfiyle yazılır...êlya olarak. Aşiretin çıkış noktası bugünkü Kuzey Irak olarak bilinmektedir.19. yüzyılın sonlarına doğru yaşadıkları bölgede meydana gelen aşiretler arası savaş sonucu daha Kuzeyde bulunanTürkiye'ye doğru göç etmişlerdir.At ve öküz sırtlarında yapılan yorucu yolculuklar sonrası Diyarbakırın Hazro ilçesinde dinlenmek için konaklamışlardır.Birkaç mevsim sonra tekrar yolculuk için daha kuzeye göç etmek isteyen Êlyaların bir kısmı göçe itiraz ederek Hazro'da kalmayı tercih ederken diğerleri devam etmiştir. Enson Kars'ın Kağızman ilçesinin Maden köyünde son bulmuştur yolculuk.(Bu gün Maden de birçok Êlya mezarı bulunmakla beraber Osmanlı Devleti tarafından verilen tapularda hala aşiretin elinde mevcuttur).Daha sonra 1914 te başlayan rus savaşı dolayısıyla tekrar bir göç yaşamak zorunda kalan Êlyalar bu sefer güneye Ağrı iline yerleşerek göçü tamamlamışlardır.Ağrı merkeze bağlı bir Ermeni köyü olan Keşi-i Ali Beg (Bugünkü adı Akbulgur köyü)köyünde toprak satın alarak ileriki zamanda köyün hakimi olup,bölgede güç sahibi olmuşlardır.Yazın köyde çiftçilik ve hayvancılık,kışında şehir merkezinde ticaret yapmışlardır.1960-70 yıllarından sonra başta İstanbul olmak üzere Erzurum,Kayseri,Mersin,Aydın gibi illere yoğun olarak bireysel göçlerle bugün dağınık bir görünümde yaşamaktadırlar.ALINTI:wikipedia Suriyenin Resulayn yakınlarındaki Derik isimli mıntıkasında 1500 aile alyan mensubu yaşamaktadır. Mardin'in İdil ilçesinin Çığır köyü, Alakamış, Ocaklı, Kozluca Köyceyiz köyleri ile Oluk ve İnci mezralarında yaşayan Alyan Aşireti ile aynı koldan oldukları ve kimi yerden Elya,Eli veya Alyan olarak telafuz edildiği iddia edilmektedir. Burada yaşayan Alyanlılar Şafii mezhebine mensup olup, Kürtçenin Kırmanci lehçesi ile konuşurlar. 1987 yılı verilerine göre 2700 haneden meydana gelmektedir. Suriyedeki Alyanlar ile ilişkileri vardır. Kan davası nedeni ile Suriyedeki Hacıoğulları kabilesi ile düşmanlıklarfı vardır. (Kaynak: aşiretler raporu 1987) Muhammed Emin Zeki beg. 1935 yılında kaleme aldığı Kürdistan tarihi isimli eserinde , Eliyan Aşiretinin bir kısmının Harput'un güneyinde Göçebe hayatı yaşadıklarını, haklarında fazla malumat olmadığını, dillerinin zazaca mı veya kırmanç lehçesimi olduğu bilinmiyor şeklinde bilgi vermektedir. Ayrıca Elyan aşiretini Milli aşiretinin kolları arasında göstermektedir.(Kürdistan tarihi sayfa:365) Ağrı İlinde Eli(Elya) Aşireti mensuplarının yaşadığı yerleşim yerleri; Gundikê Hecî Arif (Haci Arif Mezrası- Zeyt), Gundik (Koçbaşı):, Qerenewê (Özveren), Rebena (Mollaali),Birikan -Birûkan - (Özbaşı) Bu köyde Karapapak (Ecem)lerde yaşar, Dormeliya Jorê (Yukarı Dürmeli) Bu köyde Kosto, Pîrî lerde yaşar, Dormeliya Jêrê (Aşağı Dürmeli), Gomik (Mollaosman),Qisqancka (Taypınar)