ŞERBEGİ, ŞÊRBEGİ AŞİRETİ

Şerefnameye göre ismini Arapçadan alan Erzak kelimesinin telafuzu’nun tarih sürecinde değişikliğe uğrayarak günümüze Zirkan veya zirikan olarak değişen Zirkan aşiretinin bir kolu olduğu kabul edilmektedir. Muhammed Zeki Emin Beg’e göre; 1931 yılı verilerine göre Şérbegi aşireti 200 aileden oluşmaktaydı.Tabiki günümüzde bu bu sayı birkaç katına çıkmıştır.Oldukça zengin ve yerleşik bir aşiret olması münasebeti ile pek göçebe sayılmazlar. Tarihi serüvenleri hakkında Tarih kaydına geçen bilgilere göre ; Hasan Bin Seyid Abdurrahman adında biri Arap bölgesinden Mardin civarına göç eder. Mardin yakınlarındaki Atak Kalesi’ne yerleşen Şeyh Hasan Kendisini riyazete, zikre ve Allah’a ibadete verir. Devamlı mavi elbise giydiği için halk arasında kendisine Şeyh Ezreki (Mavili Şeyh) derler. Diğer bir görüşe göre mavi gözlü olduğundan kendisine bu lakap verildi. Daha sonra bu isim Zirriki, Zırıki olarak söylenmeye başlandı. Halk, gayet abid ve ibadeti sevmesi dolayısıyla bu zatın etrafına toplandı. Halkın bu kadar kısa zamanda şeyhin etrafında toplanması ve büyük bir güç olmaya başlaması sebebi ile devrin Mardin beyi Emir Artuk Bin Ekseb kendisinden korkmaya başladı. Artuk Bey, Şeyh Hasan’ı Mardin kalesinde hapse atmaya karar verdi. Fakat bu hapis sırasında Şeyh Hasan’dan zuhur eden bazı olağanüstü hal ve kerametler. Artuk Beyi korkuttu. Artuk Bey şeyhin gerçekten bir Allah dostu olduğuna inandı. Onu hapisten çıkardı. O sırada kızı sevdaya tutulmuş ve delirmişti. Devrin tabip ve cerrahları onu iyileştirmede aciz kalınca Emir Artuk şeyhten kızı için dua etmesi ricasında bulundu. Şeyh dua etti ve Allahın izni ile kız sıhhatine kavuştu. Artuk Bey Şeyh Hasan’ın bu kerameti karşısında onun müridi olmaya ve tarikatına girmeye karar verdi. Daha da İleri giderek kızını Şeyh Hasan’la evlendirdi. Uzun bir müddetten sonra Artuk Bey vefat etti. Halkın da kabul etmesi ile Şeyh Hasan, Mardin’de bir bölge beyliğine getirildi. Emir Artuk Bin Ekseb o dönem Selçuklu Devleti’ne bağlı Mardin, Harput, Diyarbakır, Mıcıngerd ve Hasankeyf bölgesi valisi idi. Bilindiği üzere Zirkanlıların ; Gırdıkan,Atak tercil ve Dérzini kolları mevcuttur. Bu kollar tarihte büyük nam salmış olan beyliklerden oluşmaktaydı. Ancak Şérbegilerin bu beyliklerin hangi kolundan oldukları bilgisine henüz ulaşamadık. Bu konuda araştırmalarımız sürüyor. Düzeltme ve İlaveler yapılacaktır. Derleme:Memedé Kazım