Selçuklu - Kürt İlişkileri ve Malazgirt Savaşında Kürtlerin Rolü
Malazgirt savaşı vuku bulduğu dönemde Kürtlerin sahip olduğu bu bölgede hakimiyet Bad Bin Dostık’ın kurduğu Mervani kürt devleti’nde idi. Bilindiği üzere Mervani devletinin kurucu unsurları Hakkari Aşireti, Bacnavi Emirliği, Huveydi Aşireti (Bu aşiretin yanında meyafarqin aşiretleri olan başta, dılxeranlılar, zıkzıyanlar, beraziler,Zilan,Pazuki, huveydiler, besiyanlılar, Buciyan gibi Silivan beyleri’de bulunmaktaydı.) ve Abdurrahman Ebul Verdi El Dumbuli yönetimindeki beylerden oluşmaktaydı. (Bu Beylik Şemskanlılar ile aynı soydan olup, Özellikle Diyarbakır’daki zazalar onun soyundandır)
Ayrıca İran Azerbaycan ve Horasan’da Hasnavi, Annazi,Revadi ve Hazbani aşiretleri’de varlıklarını kendi aralarındaki küçük çaplı çatışmalara rağmen sürdürüyorlardı, ancak bu hanedan ve emirlikleri Selcuklular mezopotamya’ya girişleri sırasında hakimiyetleri arasına almışlardı.
Selçuklular, Hakkâri üzerinden Musul civarına geçmek isteyince Hakkâri çevresindeki Kürt aşiretlerle şiddetli savaşlara girmiş ve binlerce kürdü kılıçtan geçirmişlerdi. Musul ve çevresi'de zorlu bir mücadeleden sonra Selçuklu hâkimiyetine geçti. Şii Büveyhoğullarıda Selçuklular tarafından yıkıldıktan sonra sıranın kendilerine gelmesini istemeyen Mervâniler savaş'a girmeyip Tuğrul Bey döneminden itibaren Selçuklular adına hutbe okuttular. Yani Selçukluların egemenliklerini kabul ettiler. Ancak anlaşma gereği Selçuklular ile beraber savaşlara katılma mecburiyetleri yoktu.
Alpaslan bu savaşlardan sonra gözünü Anadoluya geçiş kapısı olarak gördüğü Malazgirt kalesine çevirmişti. Bu işin bölgedeki kürt ve arap aşiretlerinin desteği olmadan mümkün olamayacağını çok iyi bildiği için Kürtlerin savaş yetenekleri ve , cesaretlerinden yararlanmak istiyordu, bu gücü göz ardı etmek istemiyordu. Bu nedenle zaman zaman Selçuklu ordusunda Müslüman Kürt hanedanlıklarından bir çok askere yer veriyor ve çeşitli vaat ve iyi ilişkiler kurarak yakınlaşma sağlıyordu. Örneğin Alpaslan kız kardeşi “Safiye Hatun’u Kürd emîrlerinden Hezarhesp bin Benkîr'le ve Kızlarından birini de Annaz Kürt beylerinden biri ile evlendirdi. Malazgirt savaşı öncesi Şeddadi Kralı II. Fadlun’u Selçuklulara bağlamış ve Kafkasya valisi olarak atamıştı. Ayrıca Şebenkâre Kürtlerini Selçuklulara bağlamıştı. Sultan ve Nizamülmülk Malazgirt Savaşı öncesinde Diyarbakır’a giderek Mervâni emirliğinin işleriyle doğrudan ilgilenmiş, hanedan içindeki çatışmalara müdahale etmiş ve Emir Said’e karşı Emir Nizamettin’in yönetimini desteklemiştir. Böylece Malazgirt Meydan Savaşında 10.000 (kimi kaynaklar 15.000 asker olduğunu iddia eder) Kürt askeri Alparslan’ın safında yer alarak Bizans İmparatoruna karşı savaşmıştır. Selahadin Üniversitesi Öğretim görevlisi Dr. Nishteman Basher Mohamad,bir makalesinde İbn-i Al Abre'nin eserini kaynak göstererek, savaş meydanın'da 4.Romanos Diegenos'i(Romen Diyojen)Şadi isminde bir Kürd savaşçının esir alarak Alpaslan'a getirdiğini yazmaktadır.
Selçukluların Kürtlerin katkısı ile Malazgirt’teki başarıları ve Kafkasya’nın Selçuklu hâkimiyetine girmesi; Kafkasya, İran ve Anadolu’daki Kürt hanedanlarının da Selçuklu egemenliğine girmesini kolaylaştırmıştır. Özellikle Anadolu’nun İslâmlaşma süreci Mervâni Kürtleri döneminde devam etmiş ve Selçuklularla birlikte Anadolu’yu İslâm coğrafyasının vazgeçilmez bir parçası haline getirmişlerdir. Ne yazık ki bütün bu desteklere rağmen, Kürt Mervani devletinin ortadan kaldırılması görevini Selçuklular gerçekleştirmiştir.
Sonuç olarak,Türklere Anadolu'nun kapılarını açıldığı yer olan Malazgirt, Romen Diyojen komutasındaki 200 bin kişilik Bizans ordusu ile Sultan Alparslan komutasındaki 50 bin kişilik Selçuklu ordusu arasında geçen büyük bir meydan savaşına tanıklık etmiştir. Alparslan'ın 'Eğer 15 bin inançlı ve cesur Kürt süvarisi olmasaydı ben bu savaşı kazanamazdım' sözü bu topraklarda kardeşliğe ve sadakat’e verilen önemi en iyi şekilde açıklıyordu.
Kaynaklar:- İbni El Esir,
-Şerefname
-KURDS AND TURKS IN THE MIDDLE AGES
-Yrd. Doç. Dr. Bekir BİÇER (Necmettin Erbakan Ün. SBBF Tarih ABD)
-A.Zagrosi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder