Bu bilgiler 1919 yılında özel bir görev nedeniyle Kürdistanda bulunan ingiliz binbaşı Edward William charles Nobel tarafından 1919 da derlenen belgeleri içermektedir.
Kürecik Malatyanın 40 kilometre güney batısındadır.
TARİH:
Rivayete göre aşiret reislerinden Asaf Ağa birkaç yüz yıl önce Dersimden buraya göç ederek bu aşireti kurmuştur.
Kürecik Kürtleri diye anılan bir başka toplulukta Elbistan’ a 1884 yılında göç etmiş ve buraya 11 köyde 1000 aile yerleşmiştir.
İSTATİSTİK VERİLER: (Bu veriler 1919 yılını kapsamaktadır)
Toplam 38 köyde 2520 aile bulunmaktadır. Aralarında 495 aileden oluşan 4 Türk köyü’de bulunmaktadır.
Aşiret üyeleri yazın köylerini terk ederek en fazla 2 saatlik mesafe olan yaylalara çıkarlar, buralarda çadırlarda yaşarlar.
Yaklaşık üçte ikisinin kendisine ait çadırları vardır. Geri kalan kısmı ise çalı çırpıdan yaptıkları kolik adı verilen kulübelerde yazı geçirirler.
Köylerden bir kaçı ovada geri kalan kısmıda Akçadağ dağında kurulmuştur.
Savaş sırasında(Birinci dünya savaşı ve Çanakkale savaşı) aile sayısı 200 (% 10 kadar azaldı) genelde nüfus % 10 ile 15 azaldı.
DİN:
Aşiretin çoğu alevidir. Kızılbaş ismini kabul etmiyorlar.
DİL:
Bazı köylerde, Türkçe Kurmanciye tercih ediliyor yani türkçe konuşuluyor. Ana dilini unutup tamamen Türkçe konuşan köylerde vardır.
Dağdaki köylerde ise tam tersi vardır.
GENEL ÖZELLİKLER:
Konuksever ve cana yakın, Ovada yaşayanlar Türklere olan ilişkilerinden dolayı biraz bozulmuştur. Dağda yaşayanlar bu özelliklerini daha belirgin şekilde yansırıtlar.
LİDERLİK:
Liderleri İbo ağa’nın oğlu halil Ağave onun oğlu Ömer Ağa, gençliğinde çok iyi bir lider olmuş ve artık yaşlanmış bir reistir.(1919 yılı itibari ile)
Kürtçeyi büyük ölçüde unutmuşltur. Ancak ailenin diğer üyeleri halen Kürtçeyi konuşmaktadır. Bir aşiret lideri olarak konumunu ve etkisini büyük ölçüde yitirmiştir. Dağlık kesimlerdeki köylerin reisi Kalender Ağa artık yaşlanmış ancak oldukça canlı ve neşeli biri, türklerden nefret ediyor.
SİLAHLI GÜÇ VE SİYASET:
Bir kaç tane modern tüfek gördüm ancak sayıları en fazla 200 veya 300 dür.
Yaklaşık silahlı atlıların sayısı 100 kadardır.
Kürecik aşireti yıllarca devletin şiddetine ve baskısına maruz kalmıştır. Özellikle dünya savaşı yıllarında bir cezai müeyyide olarak asker kaçaklarına ait 1000 ev yakılmıştır. Bu esnada hiç bir direnç gösterilmemiştir.
Türkler 11 köyü başka bir nahiyeye zorla göç ettirerek aşireti parçalamaya devam etmişlerdir.
Aşiret 20 yıl once (1899’da) devlete baş kaldırmıştır. Devlet ise ceza olarak normalde % 25 olan vergi miktarını % 25 ‘ çıkarmıştır.
AĞIRLIK VE ÖLÇÜ BİRİMLERİ:
Kod tahıllarda ölçü birimi olarak kullanılır. 12 kilo buğdaya 10 kilo arpa denk gelir.
AĞIRLIK - ÖLÇÜ BİRİMLERİ VE FİYATLAR:
Kod:(Tahıllar için kullanılır)= 10 okka=12.5 kilo
Ritl:(Yün vb tartısı için kullanılır)=2 okka=2,5 kilo
Arin:270 cm
Lıng= 30 cm
Bir kod buğday=28 kuruş, yani bir ton buğday 120 mecidiyedir.
Bir kod Arpa= 20 kuruş, yani bir tonu 80 mecidiyedir
Bir Ritl Yün= 25 kuruş, yani kilosu 15 mecidiyedir
Bir Rıtl keçi kılı= 20 kuruş, yani 15 mecidiyedir
Bir Ritl Mazı= 10 kuruş, yani,kilosu 6 mecidiyedir.
Bir yaşında koyun(Kavır) 14-15 mecidiyedir
İki Yaşında koyun(Hogeç yada Hugiç) 17 mecidiyedir
PARA BİRİMİ:
Altın Lira= 7 mecidiye
Kağıt Lira= 35 kuruş
Mecidiye=20 kuruş
Nikel para=Tedavülden kaldırılmıştır.
Fiyatlar: (1919 yılı itibari ile)
1 kod buğday= 22 kuruş
1kod arpa=18 kuruş
Bir ritl yağ= 19 kuruş
Kavir(bir yaşındaki koyun) 10 mecidiye
Saban08 ile 10 İngiliz sterlini tutarındadır
TARIM:
Sabanlar iki öküz çekerdir. Saban başına 1000 kiloya kadar tohum ekilir. 1919 yılında tohumların sadece % 75 ‘I(500 kilo) ekilmiştir. Verim dağlık kesimlerde 1’e 10 ovada ise 1’e 8 dir.
Saban sayısı savaş sonrası % 40 azalmıştır. Savaştan once aile başına bir saban düşmekteydi.
HAYVANCILIK:
Dünya savaşı öncesinde bir ailenin sürüsünde ortalama 50 ile 80 cıvarında kyoun bulunmaktaydı. Şimdi bu sayı yarı yarıya düşmüştür.
Koyunların keçilere oranı 9’a 1 ‘dir. Bir koyun yılda 1,75 kilo sade yağ vermektedir. Keçi çeşitleri çan’a raş ve bızına raş’tır
TOPRAĞIN TASARRUF HAKKI:
Argadaki tarlalar devlet tarafından el konulduğu için halk şikayetçidir. Vergi olarak ödedikleri miktar topladıkları hasatın 1/8 yerine ¼ tür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder